یکی از غسالان بهشت زهرا میگوید: هر روز از بیمارستانها برای ما تعدادی از عضوهای قطعشده میرسد اما خاکسپاران این اعضا را تکتک خاک نمیکنند. اعضا و احشا به حد نصاب که برسد خاکسپاران ما میآیند و اینها را برای دفن میبرند. حد نصاب آنها هم به اندازه یک قبر است.
شنبهها و سهشنبهها غسلشان میدهند و کفن و دفنشان میکنند. آنها را اغلب در قطعه ۹۹ بهشت زهرا در گورهای دستهجمعی به خاک میسپارند.
تطهیرکنندهها و خاکسپاران (گورکنان) دو بار در هفته این کار را در بهشت زهرا تکرار میکنند. به این ترتیب که وقتی عضوی از بدن فردی بنا به هر دلیلی توسط پزشک در بیمارستان جراحی و از بدنش جدا میشود آن را به قبرستان منتقل میکنند. در غسالخانه هم وقتی تعداد این اعضا و احشا به حد مشخصی میرسد پس از غسل و کفن همه را باهم در یک گور خاک میکنند. البته فقط عضوی که دارای استخوان است. گوش، کلیه، کبد و روده را بدون تطهیر و کفن خاک میکنند.
آقای قاضیان یکی از افرادی است که چندین سال پیش دست راست او از ناحیه آرنج قطع شده است. او درباره حادثهای که برایش رخ داده به من میگوید: «کارگر معدن بودم. روز حادثه همانطور که مشغول کار کردن بودم دستم میان یکی از کامیونهای معدن قرار گرفت و خونریزی شدیدی کرد. پزشکان در بیمارستان گفتند که هیچ راهی وجود ندارد و باید دستم را قطع کنند. برای همین دستم را جراحی و از بدنم جدا کردند. بعد از جراحی میخواستم دستم را ببینم، اما اجازه ندادند و گفتند خودشان اقدام مربوطه را انجام میدهند. یعنی دست قطعشدهام را فرستادند قبرستان تا خاک کنند.»
یک منبع آگاه در خصوص روند کفن و دفن اعضای قطع شده بدن نیز به من میگوید: «این اعضا در غسالخانه میان تطهیرکنندهها به احشا معروف است. احشا همین اعضایی است که در اتاقهای جراحی بیمارستان باقی میماند و شامل انگشت، دست، پا و دیگر اعضای بدن میشود. حالا این اعضا گاهی به علت تصادف باید قطع شوند، گاهی هم به دلیل بیماری قند که فرد دچار آن شده و به دستور پزشک یکی از اعضای آن باید جراحی و از بدن جدا شود. به دلایل دیگر هم قطع عضو رخ میدهد. در کل بیمارستانها این احشا را جمعآوری میکنند و هر چند روز یک بار برای بهشت زهرا ارسال میکنند. یعنی آمبولانسهایی که برای انتقال جنازه به بیمارستانها میروند احشا را هم داخل همین ماشینها میگذارند و با خود میآورند. این احشا را در جای مخصوصی از غسالخانه میگذارند و عین بدن مرده که غسل و کفن میکنند این اعضا را هم به همین ترتیب غسل و کفن میکنند. بعد در قسمتی از سردخانه نگهداری و هفتهای یکی دو بار در روزهای به خصوص دفن میکنند. معمولا شخصی هم دنبال اعضای بدنش نمیآید که پیگیری کند کجا دفن شده است. مگر در مواردی خاص. مثلا شاید فردی که جانباز است بخواهد این موضوع را پیگیری کند.»
تفکیک جنسیتی اعضای قطع شده
او حدود 14 سال است که به عنوان تطهیرکننده در غسالخانه بهشت زهرا کار میکند. درباره مساله غسل، کفن و دفن افرادی که قطع عضو شدند به «اعتماد» میگوید: «هفتهای دو بار اعضای بدن افرادی که قطع عضو شدند را خاک میکنند. شنبهها و سه شنبهها. قبلا شنبه، دوشنبه و چهارشنبه خاکسپاران میآمدند و اعضا را میبردند تا دفن کنند. هر روز از بیمارستانها برای ما تعدادی از همین عضوهای قطعشده میرسد اما خاکسپاران این اعضا را تک تک خاک نمیکنند. اعضا و احشا به حد نصاب که برسد خاکسپاران ما میآیند و اینها را برای دفن میبرند. حد نصاب آنها هم به اندازه یک قبر است. مثل گورهای دستهجمعی همه احشا و اعضا را در یک قبر میگذارند. اکثر این عضوهای قطع شده در قطعه 99 بهشت زهرا دفن میشوند. اعضایی که استخوان دارند مثل پا، انگشت، دست را غسل میدهیم و کفن میکنیم ولی اعضایی که استخوان ندارند را فقط خاک میکنند.
افراد معمولا دنبال اعضای بدنشان نمیآیند تا بدانند کجا دفن شده است اما همین چند وقت پیش پای یک آقایی را به دلیل بیماری قند قطع کرده بودند او برای پایش یک قبر خرید تا بعد از اینکه خودش به رحمت خدا رفت پیکرش را در همین قبر بگذارند. درخواست قبر هم باید از طریق بیمارستان صورت بگیرد. بیشتر این افراد برای عضو قطعشدهشان قبر تهیه نمیکنند ولی خب برخی هم مثل همین آقایی که گفتم قبر میخرند.
جنسیت افرادی که قطع عضو شدند بیمارستان در زمان ارسال قید میکند و کنار عضو مربوطه مینویسد. بعد در غسالخانه اعضا را «تفکیک جنسیت» میکنند. اگر عضو قطعشده مربوط به مرد باشد در غسالخانه مربوط به آقایان غسل داده میشود و اگر هم مربوط به جنس مونث باشد در غسالخانه خانمها غسل داده میشود. نوزادان و جنینها هم همین طور هستند. بیمارستانها اسم مادر و جنسیتشان را مینویسند و به ما میدهند. نوزادان هم برای شستن تفکیک جنسیت میشوند. قبر تمام اعضا و احشا یکی است فقط موقع شستوشو جدا میشوند. خاکسپاران به صورت شیفتی در روزهای مشخصی که گفتم، میآیند و این اعضا را برای دفن میبرند.»