مردم آماده کوچ به مریخ باشند؛ خاک مریخ تا چه سالی آماده استفاده می‌شود؟

ماموریت رباتیک چانگ‌ای ۵ چین زمانی که نمونه‌هایی از سطح ماه را در سال ۲۰۲۰ به زمین رساند، تاریخ فضایی چین را متحول کرد و اکنون، دانشمندان فضایی چینی به یک جرم آسمانی دیگر یعنی سیاره مریخ چشم دوخته‌اند.

به گفته «وو یان‌هوا» (Wu Yanhua) طراح ارشد برنامه‌های اکتشاف اعماق فضای چین، این کشور قصد دارد خاک مریخ را در حدود سال ۲۰۳۰ به زمین بازگرداند. نام این ماموریت تیان ون ۳ است و سومین ماموریت در برنامه اکتشاف بین سیاره‌ای چین خواهد بود.

وو گفت که کاوشگر رباتیک تیان ون ۳ دارای چهار جزء اعم از یک فرودگر، یک صعود کننده، یک مدارگرد و یک ماژول ورود مجدد خواهد بود و در دو پرواز توسط موشک حامل سنگین باربری لانگ مارچ ۵ از مرکز پرتاب فضایی ونچانگ در استان هاینان پرتاب خواهد شد.

این سطح نشین و فرودگر مسیر انتقال زمین به مریخ را طی می‌کنند و قبل از ورود به مدار مریخ مانور‌های تصحیح مداری را انجام می‌دهند و پس از آن فرود نرمی را انجام می‌دهند. در همین حال مدارگرد و ماژول ورود مجدد همان مسیر را برای رسیدن به مدار مریخ دنبال می‌کنند و پس از آن به دور مریخ پرواز می‌کنند تا سیگنال‌ها را ارسال کنند و منتظر نمونه‌ها بمانند.

هنگامی که نمونه‌ها جمع‌آوری شوند، در یک ظرف فلزی وکیوم شده بسته‌بندی می‌شوند، موتور‌های صعود کننده آن را در مدار قرار می‌دهند و به ماژول ورود مجدد متصل می‌شوند، نمونه‌ها را منتقل و باز می‌کنند. پس از آن، مدارگرد و ماژول ورود مجدد در حال گردش مدار مریخ را ترک کرده و به مدار زمین باز می‌گردد.

اگر همه چیز طبق برنامه پیش برود، این نمونه‌ها می‌توانند اولین نمونه‌هایی باشند که از مریخ به زمین بازگردانده می‌شوند که این امر به دانشمندان کمک می‌کنند تا به دنبال آثاری از حیات در مریخ بگردند، درباره زمین‌شناسی و ساختار‌های درونی این سیاره بیشتر بیاموزند و چرخه‌های جوی آن را درک کنند.

وو افزود که همه این‌ها به محققان اجازه می‌دهد تا دانش خود را در مورد ایجاد و تکامل مریخ گسترش دهند.

چین اولین برنامه مریخ خود را با نام تیان‌ون ۱ در ژوئیه ۲۰۲۰ پرتاب کرد. این اولین تلاش مستقل اکتشاف بین سیاره‌ای این کشور بود.

تیان‌ون ۱ در ماه می ۲۰۲۱ بر سطح مریخ فرود آمد و سپس مریخ نوردی به نام ژورانگ را برای انجام کار‌های علمی رها کرد. ژورانگ مسافتی حدود ۱۹۲۱ متر را در مریخ طی کرده است، اما در حال حاضر خاموش است.

در ۱۰ فوریه، ماموریت تیان‌ون ۱ چین - اولین ماموریت بین سیاره‌ای این کشور - دومین سالگرد خود را در مدار مریخ جشن گرفت. اما به نظر می‌رسد یکی از بخش‌های اصلی این ماموریت یعنی مریخ‌نورد ژورانگ، متوقف شده است و عکسی نیز از وضعیت ساکن آن وجود دارد.

ژورانگ در ماه می ۲۰۲۲ وارد خواب زمستانی برنامه‌ریزی‌شده شد تا از زمستان تاریک و سرد مریخ خارج شود، زیرا این مریخ‌نورد برای تامین انرژی و گرما به انرژی خورشیدی متکی است. کنترل‌کننده‌های آن در اداره ملی فضایی چین (CNSA) پیش‌بینی می‌کردند که در ماه دسامبر با بازگشت نور در بهار مریخ بیدار شود، اما آژانس هنوز هیچ به‌روزرسانی درباره ژورانگ ارائه نکرده است.

ژورانگ، که بخشی از ماموریت مریخی تیان‌ون ۱ چین است، در مه ۲۰۲۱ در «یوتوپیا پلانیتیا» (Utopia Planitia) فرود آمد. این مریخ نورد در ماه مه ۲۰۲۲ وارد حالت خاموش شد. قرار بود در دسامبر سال گذشته، در زمان اعتدال بهاری شمالی مریخ، زمانی که دما و شرایط روشنایی برای این وسیله نقلیه خورشیدی مساعدتر بود، به طور مستقل فعالیت خود را از سر بگیرد، اما این اتفاق نیفتاده است.

چین درباره وضعیت ژورانگ اظهار نظری نکرده است، اما تصاویر مدارگرد شناسایی مریخ ناسا (MRO) ثابت می‌کند که مریخ نورد برای مدتی ثابت مانده است.

ژورانگ ابزار‌های فعالی برای تمیز کردن آرایه‌های خورشیدی خود دارد، اما دوره عدم فعالیت آن در منطقه‌ای که مستعد طوفان‌های گرد و غبار است ظاهراً بر توانایی آن در تولید برق و حفظ گرما تأثیر گذاشته است. ژورانگ مانند سایر مریخ نورد‌ها از جمله کاوشگر ماه یوتو چین، واحد گرمکن رادیوایزوتوپی ندارد، اما در عوض دارای یک جفت «پنجره» است که به ماده شیمیایی به نام n-undecane اجازه می‌دهد انرژی گرمایی را ذخیره کند.

گرچه مریخ‌نورد ژورانگ برای یک ماموریت سه ماهه طراحی شده بود، اما این مریخ‌نورد عملکرد خوبی داشت و توانست بیش از زمان مدنظر محققان در مریخ کاوش کند که این موضوع محققان را شگفت‌زده کرد. تیان ون-۱ هفت محموله علمی با خود دارد که شامل دوربین‌هایی با وضوح متوسط و بالا برای نقشه‌برداری از مناطق بزرگ مریخ و عکسبرداری از سطح این سیاره است. علاوه بر آن رادار کاوش زیرسطحی MOSIR و رادار صوتی به جستجوی یخ در زیر سطح سیاره سرخ می‌پردازند. اهدافی که مورد کاوش قرار می‌گیرند شامل دهانه‌های برخوردی، آتشفشان‌ها و دره‌ها است. تیان ون-۱ با خود یک طیف‌سنج کانی‌شناسی نیز دارد که با آن ترکیبات سطح سیاره سرخ را مورد بررسی قرار می‌دهد. داده‌های به دست آمده از تیان‌ون-۱ برای برنامه‌ریزی ماموریت‌های آینده به مریخ نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد که از جمله آن‌ها می‌توان به ماموریت بازگرداندن نمونه از مریخ در سال ۲۰۲۸ اشاره کرد.

به گفته وو، تیان‌ون ۲، یک ماموریت رباتیک برای بازیابی نمونه‌ها از یک سیارک، قرار است در حدود سال ۲۰۲۵ پرتاب شود و انتظار می‌رود که با نمونه‌هایی در حدود سال ۲۰۲۷ به زمین بازگردد.

وو گفت که در توسعه دیگری، چین همچنین در حال برنامه‌ریزی یک تمرین دفاع از سیارک است که شامل استفاده از یک فضاپیمای پرسرعت برای برخورد بسیار سریع و جنبشی بر روی یک سیارک نزدیک به قطر حدود ۵۰ متر است. او گفت که این فناوری می‌تواند یک سیارک بالقوه خطرناک را منحرف کند و آن را در مسیری متفاوت قرار دهد و آن را از مسیر مداری زمین دور کند.