چرا رابرت مالی بجای حضور در جلسه سناتور‌ها درباره ایران به مرخصی رفت؟

اولین جلسه محرمانه دولت جو بایدن برای تمامی سناتور‌ها با محوریت ایران روز سه‌شنبه ساعت چهار عصر به وقت واشنگتن برگزار شد؛ اما این جلسه یک «غایب» مهم داشت و آن «رابرت مالی»، فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران بود. بر اساس این گزارش به جای رابرت مالی معاونش آبرام پالی، وندی شرمن را همراهی کرد و همین منبع ادعا کرد که مالی به مرخصی دو روزه رفته است.

پولیتکو که این خبر را به نقل از هفت تن از کارکنان کنگره و مقامات رسمی دولت آمریکا منتشر کرد، درباره حاضران در این جلسه نوشت: «وندی شرمن، معاون وزیر امور خارجه آمریکا، کالین کال، معاون سیاسی وزیر دفاع آمریکا، مورگان میور معاون رئیس اداره اطلاعات ملی آمریکا، برایان نلسون، معاون وزیر خزانه‌داری آمریکا در امور تروریسم و اطلاعات مالی و استفن کوهلر، رئیس امور راهبردی و سیاسی ستاد مشترک ارتش آمریکا برای شرکت در این جلسه محرمانه در کاپیتال هیل، مقر کنگره آمریکا حاضر شدند.» سناتور‌ها مدت‌ها بود که خواستار برگزاری چنین جلسه‌ای بودند؛ به‌ویژه بعد از آنکه دو ماه پیش یک پیمانکار آمریکایی در سوریه کشته شد، درخواست‌ها برای برگزاری این جلسه توجیهی افزایش یافته بود. میچ مک کانل، رهبر اقلیت سنا که چند ماه پیش خواستار برگزاری جلسه توجیهی درباره ایران شده بود بعد از کشته شدن پیمانکار آمریکایی، دولت بایدن را مورد انتقاد قرار داد؛ پیمانکاری که ادعا می‌شود توسط گروه‌هایی که از سوی ایران حمایت می‌شوند کشته شده است.

جلوگیری از افزایش تنش

اما معمای بزرگ این است که چرا در جلسه‌ای که پس از چند ماه انتظار از سوی سناتور‌ها و با برنامه‌ریزی قبلی برگزار می‌شود، مهم‌ترین شخص مرتبط با موضوع ایران یعنی رابرت مالی حضور پیدا نکرد. پولیتیکو درباره دلیل غیبت وی نوشته مالی در مرخصی دو روزه به سر می‌برد؛ دلیلی که چندان عقلانی به نظر نمی‌رسد و شاید بیشتر توجیهی برای عدم‌حضور فرستاده آمریکا در امور ایران در این نشست باشد. عدم‌حضور مالی در این جلسه را می‌توان برپایه دو سناریو تحلیل کرد؛ اول آنکه در ماه‌های اخیر حساسیت‌ها و انتقادات از سوی سناتور‌ها در خصوص سیاست خاص راب مالی در ارتباط با ایران افزایش یافته و به طور مشخص انتقادات در واشنگتن در دوره ناآرامی‌های داخلی ایران از مالی بیش از پیش بالا گرفته است؛ لذا با توجه به شرایط ملتهب موجود در واشنگتن، دولت جو بایدن برآورد کرده که این جلسه پرتنش خواهد بود و حضور فرستاده ویژه‌اش در امور ایران ممکن است بر تنش‌ها بیفزاید؛ بنابراین ترجیح داده‌اند مالی در این جلسه شرکت نکند.

مذاکرات فوق‌محرمانه

اما سناریوی دیگر درباره حضور نیافتن مالی به این مساله بازمی‌گردد که شاید مذاکرات فوق محرمانه‌ای در ارتباط با ایران در حال برگزاری باشد، اما چون این جلسه قرار است محرمانه بماند و نمی‌خواهند آن را علنی کنند، به سناتور‌ها گفته‌اند که مالی به مرخصی دو روزه رفته است. این مرخصی ساختگی هم با این هدف بوده که محرمانگی مذاکرات احتمالی درباره ایران حفظ شود و هم اینکه دیگر محل سوال و جواب از مالی باقی نماند. این شیوه از عدم‌حضور یک مقام در یک جلسه مهم را در خصوص سفر هنری کیسینجر در مقام مشاور امنیت ملی دولت نیکسون به چین جهت نهایی کردن دیدار نیکسون و مائو برای دور زدن نهاد‌های درون دولت و نهاد قانون‌گذاری نیز شاهد بودیم.

غیبت خبرساز

عدم‌حضور مالی در جلسه اخیر بین مقامات ارشد دولت بایدن و سناتور‌ها انقدر اهمیت داشت که معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در پاسخ به یک خبرنگار که پرسید آیا چیزی در پشت صحنه یا آشکارا در مورد برجام در جریان است، فرستاده مالی کجاست؟ آیا او در حال انجام مذاکره با امضاکنندگان توافق یا چیز دیگری است و اینکه آیا می‌توانید ما را در این زمینه به روز کنید؟ گفت: «همان‌طور که می‌دانید رئیس‌جمهور بایدن کاملا متعهد است که ایران هرگز به سلاح هسته‌ای دست پیدا نکند و همان‌طور که بار‌ها گفته‌ایم ما معتقدیم دیپلماسی بهترین راه برای رسیدن به این هدف است. اما در حال حاضر چیزی برای اعلام یا به اشتراک گذاشتن در این زمینه نداریم.» این توضیحات مقام آمریکایی هیچ ربطی به پرسش خبرنگار نداشت و مشخص است که وی نمی‌خواسته در این زمینه توضیحی ارائه دهد.

همچنین جیسون برادسکی، پژوهشگر مطالعات ایران در موسسه خاورمیانه نیز بخشی از گزارش پولیتیکو مبنی بر اینکه رابرت مالی در جلسه محرمانه حضور نخواهد داشت، بازنشر کرده و نوشته است: مالی کجاست؟ برخی از کاربران اسرائیلی نیز در زیر این پست نوشته‌اند امیدواریم مرخصی مالی بیشتر و برای همیشه باشد؛ بنابراین حضور نیافتن مالی در این جلسه به عنوان کسی که پرونده ایران را به طور مستقیم تحت نظر دارد، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. این در حالی است که اخیرا رابرت مالی فعالیت زیادی در فضای مجازی و رسانه‌ای نیز ندارد؛ آخرین فعالیت وی در فضای مجازی به توییتش درباره محکومیت دو محکوم به اعدام در ایران مربوط می‌شود که در تاریخ پنجم ماه مه بوده است. همچنین در حوزه رسانه نیز آخرین خبر‌ها درباره مالی به بازه زمانی یک ماه گذشته یا بیشتر مربوط می‌شود؛ بنابراین این سکوت و بی‌خبری از فرستاده مالی نیز جای بحث دارد. آیا مالی در حال مذاکرات پشت پرده است که فعلا به سکوت خبری روی آورده یا ماجرا چیز دیگری است؟