مردم نرخ تورم را چقدر بالاتر از آمارهای رسمی می‌دانند؟

  مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی اعلام کرده است عدم انطباق تورم اعلام شده توسط نهادهای آماری با نرخ تورم احساس شده از سوی افراد جامعه یکی از مسائلی است که در سال‌های اخیر تشدید شده است.

اقتصاد ایران در بیش از پنجاه سال گذشته درگیر نرخ‌های بالا و دورقمی بوده است و از این حیث رکوردار نرخ‌های تورم دو رقمی در جهان است. در سال‌های اخیر افزایش نرخ تورم به بالاتر از ۴۰ درصد و پیش‌بینی ماندگاری این رقم در اقتصاد ایران، موج تازه‌ای از فشار تورمی را رقم زده است.

نرخ تورم در ایران در دولت یازدهم روندی کاهشی داشت و حتی نرخ تورم تک‌رقمی گردید اما از سال ۱۳۹۷ و پس از خروج ترامپ از برجام، تکانه ارزی، مسیر تورمی در ایران را دستخوش تغییر کرد.

 

بر اساس افکارسنجی‌های انجام شده در مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در مردادماه سال گذشته نرخ تورم احساس شده توسط مردم ۸۶ درصد بوده است. این در حالی است که بانک مرکزی و مرکز آمار در این ماه نرخ تورم نقطه به نقطه را ۴۶ و ۵۱ درصد اعلام کرده‌اند. تفاوت در نرخ تورم احساس شده و نرخ تورم اعلامی نهادهای رسمی در میان‌مدت، به آمارهای رسمی کشور خدشه وارد می‌کند.

همچنین با توجه به آنکه مطالعات مختلف نشان می‌دهد انتظارات تورمی شکل گرفته در افراد متاثر از درک افراد از تورم گذشته است. از این رو سیاستگذار پولی باید برای اجرای سیاست پولی نرخ تورم احساس شده در افراد را به طور مستمر رصد نماید.

نکته اینجاست که بر اساس اعلام صورت گرفته در این گزارش تفاوت تورم احساسی با نرخ تورم نهادهای رسمی تنها منحصر به ایران نبوده و حتی در اقتصادهای توسعه یافته مانند اتحادیه اروپا، کانادا و حتی ژاپن این تفاوت جدی است.

چرا برداشت مردم از تورم با آمار رسمی فرق دارد؟

الگوی مصرف متفاوت افراد و گروه‌های جمعیتی مانند مستاجران، افراد دارای فرزند، خانوارهای زن سرپرست و ... نشان می‌دهد نرخ تورم که میانگینی از رشد قیمت‌ها در کل اقتصاد است، لزوما از تورم گروه‌های مختلف نمایندگی نمی‌کند. به عبارت دیگر مالک بودن یا مستاجر بودن درک متفاوتی از رشد قیمت را در افراد ایجاد می‌کند چرا که ذهنیت متفاوت افراد در خصوص نحوه لحاظ رشد قیمت مسکن در شاخص قیمت مصرف‌کنده از دیگر دلایل این تفاوت در نرخ است.

در واقع افراد برای بیان درک خود از تورم به رشد قیمت کالاهایی رجوع می‌کنند که به صورت متداول خریداری می‌کنند. این موضوع سبب شده شاخص قیمت روزمره معرفی و با استفاده از آن نرخ تورم محاسبه گردد.

از سوی دیگر مطالعات نشان می‌دهند افراد در زمان اعلام احساس خود از نرخ تورم در مقایسه با قیمت‌های کاهشی یا ثابت اغلب به قیمت‌های افزایش یافته توجه می‌کنند.

بر این اساس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی پیشنهاد کرده است محاسبه و انتشار نرخ تورم بر اساس گروه جمعیتی مختلف صورت گیرد. به عنوان مثال نرخ تورم برای مستاجرها، نرخ تورم برای خانوارهای دارای فرزند، نرخ تورم برای خانوارهای زن سرپرست و ... نیز مورد محاسبه قرار گیرد.

در عین حال پیشنهاد شده شاخص قیمت روزمره و شاخص قیمت درک شده به طور ماهیانه محاسبه و منتشر گردد. تلاش برای آموزش عمومی در مورد تورم و تفاوت ان با هزینه زندگی و روش محاسبه آن نیز لازم است در دسصتور کار قرار گیرد.

در این گزارش پیشنهاد شده است اطلاعاتی در مورد چشم‌انداز و روندهای آتی تورم به خانوارها برای پایین نگه داشتن تورم در افق میان‌مدت در دستور کار قرار گیرد.