گران‌ترین فرش‌های ایرانی کجا هستند؟

تغییر ذائقه مشتریان و افزایش رقابت میان تولیدکنندگان آسیایی، تاجران این هنر-صنعت را وادار به طراحی مجدد و تغییر اندازه سنتی فرش‌های ایرانی که قدمتی بیش از ۲۰۰۰ سال دارند کرده است. اشکال هندسی خیره کننده‌ای که هنر انتزاعی قرن بیستم را به یاد می‌آورد، چیزی نیست که جهانیان انتظار داشته باشند در فرش دستباف ایرانی ببینند.

احمد کریمی، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف به خبرگزاری فرانسه گفت: تنوع زیاد فرش‌های موجود در بازار و تغییر ذهنیت و ذائقه نسل‌های جدید بازار و طراحی‌های فرش ایرانی را دچار تغییر کرده است؛ با این حال، تصویر فرش ایرانی در ذهن علاقه‌مندان خارجی‌اش بیش از هرچیز متاثر از نمونه‌های ارزشمند و قدیمی موجود موزه‌های بزرگ جهان است.

فرش معروف اردبیل در شمال غرب ایران، احتمالا، در شهر تبریز یا اطراف آن، توسط یکی از مقام‌های درباری به نام مقصود کاشانی بافته شده است. این جفت فرش عتیقه و باشکوه که در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن و نیز موزه هنر لس‌آنجلس به نمایش درآمده، متعلق به مقبره شیخ صفی‌الدین اردبیلی بوده است.

این قالی‌های ایرانی از نظر طرح و بافت یکی از نفیس‌ترین و مشهورترین قالی‌های جهان هستند که در فهرست ۵۰ اثر شاهکار هنری برگزیده جهان قرار دارند؛ طرح لچک و ترنج قالی اردبیل در کنار پیچش گل‌ها و برگ‌های زمینه قالی نمونه‌ای از هنر دوره صوفی است. ترکیب رنگی این قالی که از رنگدانه‌های زرد، نیلی و قرمز و از انار و نیل ساخته شده در طول زمان زیبایی خود را از دست نداده است.

فرش اردبیل

 

گران‌ترین فرش قدیمی حراج شده، مربوط به حدود سال ۱۰۰۰ شمسی، نیز یک فرش ایرانی با زمینه لاکی است. فرش برگی کلارک سیکل، ۳۴ میلیون دلار و سه برابر رکورد قبلی، که آنهم متعلق به یک فرش ایرانی بود قیمت دارد و در حراج ساتبیز نیویورک توسط یک ناشناس خریداری شده است. گمان می‌رود این قالی سرخ رنگ متعلق به کرمان باشد و یکی از نادرترین نقش‌های تکنیک گلدان را دارد.

فرش برگی کلارک سیکل

 

موزه هنر متروپولیتن، در منهتن نیویورک که از بزرگ‌ترین و مشهورترین موزه‌های جهان است، یکی از مرغوب‌ترین فرش‌های دربار صفوی را در اختیار دارد. این فرش ایرانی که زمانی اقامتگاه تابستانی امپراتوران هابسبورگ، اتریش، را زینت می‌داد به فرش امپراتور مشهور است و شبکه‌ای پرپیچ از گل، طرح‌های مرکب بزرگ، جوانه‌ها و شکوفه‌ها دارد که حیواناتی واقعی و خیالی را در میان خود جا داده‌اند و شبیه باغی بهشتی در فصل بهار است.

فرش امپراتور

 

موزه لوور پاریس نیز میزبان یک قالی تبریزی به نام مانتس است که حدود ۱۲۰ سال پیش در شمال غرب ایران گره خورده است. این فرش باشکوه و بزرگ یک ترنج بزرگ و طرحی شگفت‌انگیز از برگ‌ها، درختان سرو، گل‌ها و حیوانات دارد که در یک زمینه آبی پررنگ و حاشیه قرمز بزرگ احاطه شده‌اند.

فرش مانتس