دلیل حمله به استارت‌آپ‌ها چیست؟

فضای استارت‌آپی ایران با تعطیلی و تعلیق مجوز به دلیل آنچه «کشف حجاب» خوانده شده، روبه‌رو شده است. اتفاقی که با هجمه رسانه‌های حامی جریان‌های خاص سیاسی شروع و به پلمب و تعطیلی کسب و کار‌های آنلاین و پلتفرم‌هایی که بخشی از ساز و کار اقتصادی ایران را به دست دارند، انجامیده است.

موضوعی به نام «پلمب» کسب و کار‌ها به دلیل کشف حجاب چیز جدیدی نیست. اما در یک هفته گذشته، هیچ‌گاه چنین ابعادی پیدا نکرده و در میانه تابستان ۱۴۰۲، پلتفرم‌های آنلاین با دردسر‌های بزرگی روبه‌رو شده‌اند. بعد از پلمب بسیاری از واحد‌های تجاری و پاساژ‌ها و مراکز خرید، حتی «پل عابر پیاده» یا «سرای عامری‌ها» و «شیرینی فرانسه» در تهران؛ حالا اتفاق جدید، «پلمب استارت‌آپ‌ها» است که شدت بیشتری یافته است.

بخش بزرگی از این استارت‌آپ‌ها با نیرو‌های جوان فعالیت کرده و اتفاقا در جهت تسهیل فعالیت‌های کسب و کار‌ها نیز کمک می‌کنند. به‌طور مثال، استارت‌آپ «طاقچه» که در حوزه پی‌دی‌اف کتاب فعالیت می‌کند، روز سه‌شنبه هفته گذشته با هجمه بالای برخی کاربران متعلق به طیف خاصی در توییتر مواجه شد. بسیاری از ناشران موسوم به «ارزشی» پس از انتشار عکسی از فضای داخلی این استارت‌آپ، دست به «قطع همکاری» با آن زده‌اند و خبرگزاری‌ها هم اعلام کرده‌اند که به دلیل «کشف حجاب» کارمندان، برای «طاقچه» پرونده قضایی تشکیل شده است.

تا لحظه نوشتن این گزارش، «طاقچه» پلمب نشده و بیشتر هجمه‌ها به سمت قطع همکاری برخی ناشران با این پلتفرم رفته است. اما با توجه به فضای موجود در شبکه‌های اجتماعی و حمله نواصولگرایان در قالب کانال‌هایی مانند «بیسیم‌چی» به این اپلیکیشن، احتمال سرنوشت مشابه «دیجی‌کالا» برای این پلتفرم نیز دور از ذهن نیست.

«طاقچه» به گفته وزیر سابق ارتباطات، یک استارت‌آپ «زیانده» است و اتفاقا مدیران آن در جبهه اصولگرایان قرار دارند. این استارت‌آپ در بیانیه‌ای اعلام کرده که «عکسی که از این شرکت منتشر شده یک ماه قبل و بعد از خداحافظی یکی از همکاران مقابل دیوار بیرونی و خارج از فضای کاری طاقچه گرفته شده و در هیچ یک از حساب‌های رسمی طاقچه انتشار نیافته است.»

در این بیانیه آمده است: «طاقچه پلتفرمی برای دسترسی به انواع کتاب‌های صوتی، الکترونیکی و چاپی است که مانند تمام کسب‌وکار‌ها در چارچوب قوانین کشور فعالیت می‌کند. این شرکت در حدود یک دهه فعالیت خود در زمینه کتاب کوشیده است متناسب با تمام سلیقه‌ها، انواع کتاب‌ها را در دسترس مخاطبان بگذارد. اینکه طاقچه توانسته است سهم مهمی در افزایش سرانه مطالعه کشور داشته باشد، به خاطر تلاش‌های بی‌وقفه همکاران توانمند خود بوده است.»

لغو مجوز «ازکی»

شاید سخت‌ترین برخورد با اپلیکیشن‌ها و کسب و کار‌های آنلاین مرتبط با استارت‌آپ «ازکی» باشد. روز گذشته معاون بیمه مرکزی از تعلیق مجوز کارگزاری بیمه استارت‌آپ «ازکی» که در حوزه فروش آنلاین انواع بیمه‌نامه فعالیت می‌کند، با حکم کارگروهی به نام «حجاب و عفاف» در وزارت امور اقتصادی و دارایی خبر داده است.

علی استادهاشمی، معاون نظارت بیمه مرکزی به خبرگزاری نزدیک به دولت «فارس» گفته است: «با حکم این کارگروه مجوز فعالیت شرکت کارگزاری ازکی تا اطلاع ثانوی تعلیق شده است.»

در همین حال معاون بیمه مرکزی گفت: «کسانی که از طریق این کارگزاری بیمه‌نامه‌هایی از شرکت‌های بیمه‌ای خریداری کرده‌اند، بیمه‌نامه‌های آن‌ها به قوت خود باقی است و مشکلی برای آن‌ها ایجاد نمی‌شود، اما مجوز این شرکت به عنوان کارگزار و واسط بین بیمه‌گزاران و شرکت‌های بیمه‌گر فعلا تا اطلاع ثانوی تعلیق شده است.»

معاون نظارت بیمه مرکزی دلیل این تعلیق را کشف حجاب تعدادی از کارکنان کارگزاری «ازکی» عنوان کرد و گفت: «در جلسه کمیته کشف حجاب در بیمه مرکزی مقرر شد با رای کمیته انضباطی حکم این کارگزاری تعلیق شود تا مرجع قضایی در مورد آن حکم دهد.» استادهاشمی گفته است: «به زودی این پرونده را به مراجع قضایی ارسال می‌کنیم تا در مورد آن حکمی صادر شود و تا زمانی که موانع رفع نشود، حکم تعلیق فعالیت به قوت خود باقی می‌ماند.»

وی تاکید کرد: مردم می‌توانند برای خرید بیمه‌نامه از شرکت‌های بیمه‌ای یا کارگزاری‌های مجوزدار دیگر مراجعه کنند و کارگزاری «ازکی» فقط یک پلتفرمی بود که مردم می‌توانستند از طریق آن بیمه‌نامه‌ها را از شرکت‌های بیمه‌ای خریداری کنند و کسانی که تاکنون از این پلتفرم خریداری کرده‌اند، مشکلی در بیمه‌نامه‌های‌شان ایجاد نمی‌شود.

دو روز پیش، کانال «بیسیم‌چی مدیا» که سردمدار انتشار عکس‌ها و فیلم‌های مختلف درباره فضای داخلی استارت‌آپ‌هاست در این باره فیلمی منتشر کرد که گویا با یک پهپاد گرفته شده و تصاویری نامشخص از حجاب کارمندان زن این اپلیکیشن در آن دیده می‌شود. این کانال با انتشار چنین فیلمی از مسوولان درخواست «برخورد» کرده بود.

حالا به نظر می‌رسد که بیمه مرکزی خیلی زود دست به کار شود و این اتفاق را بهانه‌ای برای تعطیلی «ازکی»، یعنی استارت‌آپی قرار دهد که کار و کاسبی بسیاری از کارگزاری‌های بیمه را کساد کرده است. بیمه مرکزی پیش از این هم با محدود کردن فعالیت‌های «ازکی» نشان داده که چندان هم از فعالیت‌های چنین استارت‌آپی خوشش نمی‌آید. بنابراین چه بهانه‌ای بهتر از این برای تعلیق مجوز فعالیت پیدا می‌شود؟

در مقابل، استارت‌آپ «ازکی» روز گذشته بیانیه‌ای در اینستاگرام منتشر کرد و در آن با اشاره به انتشار این محتوا‌ها در شبکه‌های اجتماعی اعلام کرد: «محتوا‌های این موارد بدون اطلاع و اجازه این شرکت منتشر شده، بیان‌کننده مواضع رسمی ازکی نیست. ازکی همچنین خود را به عنوان یک کسب و کار پیشروی ایرانی ملزم به رعایت قوانین رسمی کشور می‌داند.»

«دیجی‌کالا» هنوز پلمب است

دفتر مرکزی استارت‌آپ «دیجی‌کالا» نیز از هفته پیش به دلیل انتشار تصویر بی‌حجاب یکی از کارکنانش پلمب شده و کارکنان آن دورکار هستند. این استارت‌آپ قدیمی که پلتفرم آنلاین فروش کالا‌ها محسوب می‌شود؛ هفته گذشته پس از انتشار تصویر یکی از کارمندان بخش بازرگانی خود که در آن بدون حجاب ظاهر شده بود؛ پلمب شد. این عکس توسط همان کانال معروف از شبکه اجتماعی «لینکدین» برداشته شده بود.

دلیل حمله به استارت‌آپ‌ها چیست؟

استارت‌آپ‌ها در فضایی وارد جغرافیای اقتصادی ایران شدند که اینترنت پرسرعت به تازگی راه خود را به گوشی‌های تلفن همراه باز کرده بود. در همین فضا بود که استارت‌آپ‌ها و کسب و کار‌های آنلاین، بخش بزرگی از ساز و کار‌های اشتغال‌زایی در ایران را با استخدام و به کار‌گیری جوانان تحصیلکرده کشور به عهده گرفتند. برخورد قهری با استارت‌آپ‌ها به بهانه «حجاب» آن هم در روز‌هایی که رسانه‌های معاند خود را برای سالگرد ناآرامی‌های سال گذشته آماده می‌کنند؛ چه عایدی برای کشور به همراه دارد؟

اگر دولت محترم با استارت‌آپ‌ها مشکلی دارد؛ خیلی ساده می‌تواند بیان کند. اگر این کسب و کارها، بسیاری از فعالیت‌های سنتی را کنار زده و سرعت و دقت را بیشتر کرده که به مذاق عده‌ای خوش نیامده، بحث دیگری است. دنیا در حال پیشرفت است و کسانی که امروز با چنین برخورد‌هایی زمینه مهاجرت متخصصان ایرانی را فراهم می‌کنند، بهتر است نگاهی به همین کشور‌های همسایه ایران بیندازند و ببینند که چنین اقداماتی چه تهدید‌های اقتصادی برای ایران به دنبال دارد.