اینجا کوچه‌ها را هم می‌فروشند!

موضوع قرار دادن کیوسک‌های نگهبانی بر سر برخی از کوچه‌های محلات شمالی شهر تهران اتفاق تازه‌ای نیست. زنجیر کردن کوچه‌های بن‌بستی که به بهانه ایجاد امنیت به فضایی اختصاصی برای ساکنان آن کوچه تبدیل می‌شد، هر چند که بر اساس قانون، استقرار این اتاقک‌های نگهبانی و زنجیر کردن کوچه‌ها، غیرقانونی است و هیچ‌کس نمی‌تواند از معابر عمومی، به صورت اختصاصی استفاده کند.
در قانون تاکید شده بستن ملک عمومی جرم است، اما به تازگی اتفاق تازه‌ای در این کوچه‌های بن بست که کیوسک‌های نگهبانی دارند در حال فراگیری است و آن تبدیل شدن این کوچه‌ها به پارکینگ و کسب درآمد نگهبانان از اجاره جای پارک.

به طور مثال در یکی از کوچه‌های شهرک غرب که نزدیک یکی از مراکز تجاری است و جای پارک نایاب، نگهبانان فضای اختصاصی کوچه را می‌فروشند و ورود خودرو‌هایی که در قبال جای پارک حاضرند هزینه پرداخت کنند، به این کوچه‌ها آزاد است!

پیگیری‌ها نشان می‌دهد نه کیوسک‌های سر این کوچه‌ها مجوز شرکت ساماندهی را دارد و نه مجوزی از شهرداری منطقه برای ساماندهی فضای پارک و دادن مجوز اختصاصی پارک به این کوچه‌ها داده شده، اما با این وجود، بر اساس یک توافق نانوشته، برخی از این فضا‌های عمومی کسب‌درآمد می‌کنند.

به گفته یکی از ساکنان غرب تهران، زمانی که او قصد داشت خودروی خود را در یکی از کوچه‌های خیابان مهستان پارک کند، نگهبان از او تقاضای وجه می‌کند و اعتراض و شکایت نیز راه به جایی نمی‌برد.

از نظر قانون فضای کوچه، در ملکیت هیچ شخص خاصی نیست و به عموم مردم تعلق دارد. کوچه از جمله اموالی است که غیر قابل تملک اعلام شده است (ماده ۲۴ قانون مدنی) و با رعایت سایر قوانین، هر کسی می‌تواند از منافع آن بهره‌مند شود. (ماده ۹۲ قانون مدنی) تا زمانی که سد معبر نکرده باشید یا در جایی که توقف ممنوع اعلام نشده، توقف نکرده باشید، پارک کردن در کوچه حق و سهم شماست.

با یک استثنا هر کسی با مالکیت، صاحب حق‌هایی می‌شود که برای بهره‌برداری از آن ملک در اموال دیگران وجود دارد.

اگرچه کوچه در مالکیت عمومی است، اما خانه‌های در کوچه در حد رفت و آمد خود نسبت به آن حق دارند. به این حق، «حق ارتفاق نسبت به ملک غیر» می‌گویند. (مواد ۹۳ تا ۱۰۸ قانون مدنی)

پارک کردن خودرو در کوچه‌ها نباید راه رفت و آمد صاحبان منزل گرفته شود بنابراین حق پارک در برابر درب پارکینگ منزل را ندارید.

همین طور پارک در برابر سایر درب‌ها، اگر امکان رفت و آمد آدمیزاد یا وسایل متعارف آن درب مثل دوچرخه و موتور سیکلت را سلب کند، ممنوع است. این استثنای پارک در کوچه‌هاست.

در پارک کردن در فضای غیر عبوری کوچه‌ها، قاعده «هر کی زودتر رسید» حاکم است. نمی‌توان گفت: زیر پنجره و جلوی دیوار، حریم ملک است. کوچه در مالکیت عمومی است و ایجاد حق در ملک عمومی، جنبه استثنایی و حداقلی دارد.

اگر کسی در برابر درب پارکینگ شما پارک کند، شما حق ندارید او را به پنچری تهدید کنید و این مهم در مورد دیوار منزل و زیر پنجره و ... نیز صدق می‌کند.
البته در این میان برخی نیز با اِعمال تنبیهات شخصی همچون پنچر کردن خودرو در صدد متنبه ساختن افراد بر می‌آیند که به واقع این اقدام نیز از حیث قضایی قابلیت پیگرد دارد و فرد شاکی می‌تواند با طرح شکایت در دادسرا احقاق حق کند. به واقع رفع و حل و فصل چنین مشکلات و تخلفاتی در صلاحیت مراجع قضایی و نهاد‌های انتظامی ذیصلاح است و اقدام به تنبیه شخصی از سوی فرد شاکی در قالب چنین افعالی (پنچر نمودن و یا صدمه زدن به خودرو) جایز و قانونی نیست.

فرد فقط می‌تواند از طریق ضابطین قضایی (نیروی انتظامی) برای رفع مزاحمت اقدام کند، فرد حق ندارد برای گرفتن حق رأسا اقدام کند گذشته از این که صرف تهدید دیگران به خسارت مالی (پنچری یا حتی خالی کردن باد تایر) جرم است.

تهدید به ایراد ضرر مالی تا ۷۴ ضربه شلاق یا دو ماه تا دو سال حبس دارد. تخریب عمدی اموال دیگری نیز از ۶ ماه تا ۳ سال حبس خواهد داشت. یک توهین ساده نیز می‌تواند مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا جزای نقدی به همراه داشته باشد.