چرا پلاکت خون پایین می‌آید؟

نام دیگر پلاکت‌ها ترومبوسیت است. سیتوپنی اصطلاحی است که برای اشاره به درصد کمتر از حد طبیعی سلول‌های خونی استفاده می‌شود. بنابراین، ترومبوسیتوپنی، تعداد پلاکت‌های کمتر از حد طبیعی را توصیف می‌کند.

ترومبوسیتوپنی می‌تواند زمانی رخ دهد که مغز استخوان پلاکت کافی تولید نمی‌کند. دلایل مختلفی برای این امر وجود دارد. برخی داروها، شیمی درمانی (دارو‌های درمان سرطان)، پرتودرمانی، عفونت‌ها، تغذیه نامناسب یا شرایط ژنتیکی ارثی می‌توانند باعث توقف ساخت پلاکت در مغز استخوان شوند. برخی از سرطان‌ها نیز می‌توانند در مغز استخوان ایجاد شوند، مانند لوسمی (سرطان گلبول‌های سفید). از طرفی برخی سرطان‌ها می‌توانند به داخل مغز نفوذ کنند، مانند تومور‌های جامد (متاستازها) و باعث شوند مغز پلاکت کافی مورد نیاز بدن را تولید نکند. برخی از اختلالات متابولیک نیز می‌توانند باعث نفوذ پروتئین‌ها یا چربی‌های غیرطبیعی به مغز شوند و تولید پلاکت‌ها در مغز را متوقف کنند.

علاوه بر آنچه در بالا ذکر شد پلاکت خون پایین همچنین می‌تواند زمانی رخ دهد که پلاکت‌ها توسط سیستم ایمنی، طحال یا کبد از جریان خون خارج می‌شوند. علل شایع این امر عبارتند از عفونت‌ها، داروها، یک بیماری خودایمنی، اختلالات خونریزی ارثی یا اکتسابی، بزرگ شدن طحال به هر دلیلی، بیماری‌های کبدی، نقص یا اختلال ارثی ایمنی.

در کل می‌توان گفت ترومبوسیتوپنی اغلب به دلیل شرایط پزشکی یا مصرف برخی دارو‌ها ایجاد می‌شود. با این حال سابقه خانوادگی نیز ممکن است یک عامل برای ابتلا به این بیماری باشد.

شرایط پزشکی که ممکن است پلاکت خون را کاهش دهد
برخی از شرایط پزشکی مرتبط با ترومبوسیتوپنی عبارتند از:
• اختلالات مغز استخوان، مانند کم خونی آپلاستیک یا سندرم میلودیسپلاستیک
• سرطان خون یا سایر سرطان‌های مغز استخوان
• عفونت مغز استخوان
• یک عفونت ویروسی
• سیروز کبدی
• هپاتیت C
• اچ آی وی
• سپسیس باکتریایی
• لوپوس، اسکلرودرمی یا سایر بیماری‌های خود ایمنی
• بارداری
• کمبود فولات
• کمبود ویتامین B۱۲ یا سایر مواد مغذی
• اختلال مصرف الکل
• طحال بزرگ شده
• بیماری گوچر و سایر اختلالات متابولیک
• انعقاد داخل عروقی منتشر (DIC)، یک اختلال لخته شدن خون
• سرطان متاستاتیک
• کووید ۱۹

دارو‌ها یا مواد شیمیایی که ممکن است پلاکت خون را کاهش دهد
برخی از دارو‌ها یا مواد شیمیایی که می‌توانند باعث ترومبوسیتوپنی شوند عبارتند از:
• شیمی‌درمانی برای سرطان
• پرتودرمانی برای سرطان
• دارو‌هایی مانند سیکلوسپورین که سیستم ایمنی بدن را پس از پیوند اعضا سرکوب می‌کنند
• برخی از دیورتیک‌ها، مانند فوروزماید
• رقیق کننده‌های خون، از جمله هپارین
• مسدود کننده‌های H۲ که برای رفلکس اسید تجویز شده و منجر به کاهش میزان اسید تولید و ترشح شده توسط سلول‌های مخاطی معده می‌شوند، از جمله رانیتیدین و سایمتیدین
• برخی از آنتی بیوتیک‌ها که می‌تواند برای منجر به پلاکت خون پایین شود. مانند پنی سیلین و آمپی سیلین
• سولفونامید‌ها
• برخی از دارو‌های ضد تشنج، از جمله والپروئیک اسید
• برخی واکسن‌ها، از جمله سرخک، اوریون، سرخجه (MMR) و COVID-۱۹
• برخی از استاتین‌ها که کلسترول را کاهش می‌دهند
• دارو‌های ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
• نمک طلا برای آرتریت
• کینین برای مالاریا
• سیگار کشیدن