۳۱ شهریور آمد و ساعت‌ها به هم ریخت

ساعت رسمی کشور امشب طبق عادات گذشته باید یک ساعت به عقب کشیده میشد که بر اساس قانون ۱۴۰۲ دیگر ساعت‌ها دستکاری نمی‌شود و روال ساعت‌ها مانند گذشته است؛ در نتیجه امشب در پایان ۳۰ شهریور ۱۴۰۲ دست به ساعت‌ها نزنید و اگر هم ساعت لپ تاپ یا موبایل تان تغییر کرده است، مجددا آن را تنظیم کنید.

دیشب باز هم برخی اشتباه کردند!
شب گذشته همین که تاریخ ۳۱ شهریور شد و ساعت به ۲۴ رسید، ساعت برخی از لوازم الکترونیکی مانند لپ تاپ و موبایل‌ها به صورت خودکار یک ساعت به عقب رفتند.
اگر حواستان نباشد ممکن است اول صبح ۳۱ شهریور زمان دقیق را گم کرده باشید. در این حالت باید به صورت دستی ساعت را تنطیم کنید. لازم به ذکر است به دلیل اینکه قانون تغییر ساعت رسمی در سال ۱۴۰۲ به بعد اجرا نمی‌شود، قبلا هم در تاریخ یک فروردین این مشکل از جانب کاربران گزارش شد که ساعت‌ها به صورت خودکار تغییر کرده و روی ساعت تابستانی تنظیم شده بودند.

از سال ۱۴۰۲ ساعت رسمی تغییر نمیکند
نمایندگاه مجلس شورای اسلامی اسفند ماه ۱۴۰۰ بررسی طرحی با عنوان «نسخ قانون تغییر ساعت رسمی کشور» در دستور کار جلسات صحن مجلس شورای اسلامی قرار گرفت که و در نهایت مصوبه نمایندگان مجلس پس از یک مرتبه رفت و برگشت به شورای نگهبان قانون اساسی و مجلس، در اردیبشهت ماه سال قبل به قانون تبدیل و جهت اجرا به قوه مجریه ابلاع شد.

آیا ساعت رسمی کشور تغییر کرد؟

بر اساس این قانون که از تاریخ ۱۴۰۲/۱/۱ لازم الاجراست، قانون تغییر ساعات رسمی کشور مصوب ۱۳۸۶/۵/۳۱ نسخ و اجازه تغییر ساعت رسمی کشور از دولت سلب شد. همچنین به هیات وزیران اجازه داده شد تا مطابق ماده ۸۷ قانون «مدیریت خدمات کشوری مصوب ۱۳۸۶/۷/۸ با اصلاحات و الحاقات بعدی» نسبت به تنظیم ساعات کار ادارات، سازمان‌ها و مراکز تابعه اقدام کند. ترجمه‌ی روان‌تر این قانون آن است که از سال ۱۴۰۲ تا اطلاع بعدی ساعت رسمی کشور در طول سال تغییر نمی‌کند و دیگر دلیلی برای بیان شوخی «ساعت قدیم یا جدید» وجود ندارد.

چه شد که قانون تغییر ساعت رسمی کشور لغو شد؟
در شهریور ماه ۲ سال قبل بود که ابوالفضل ابوترابی نماینده مجلس شورای اسلامی با ارائه طرحی خواستار لغو قانون «تغییر ساعت رسمی کشور مصوب ۱۳۸۶/۰۵/۳۱» شد؛ قانونی که بر اساس آن ساعت رسمی کشور هر سال در ساعت ۲۴ روز اول فروردین‌ماه یک ساعت به جلو کشیده و در ساعت ۲۴ روز سی‌ام شهریورماه به حال سابق برگردانده می‌شد. این نماینده مجلس قانون تغییر ساعت رسمی را قانونی وارداتی از کشور فرانسه دانست و «کم تاثیر بودن تغییر ساعت در مصرف انرژی»، بی ارتباطی این قانون با «صرفه‌جویی اقتصادی» و «بروز اختلالات رفتاری» در روز‌های ابتدایی را از دلایل خود برای لغو قانون تغییر ساعت رسمی کشور عنوان کرد. طرح پیشنهادی که این نماینده ارائه کرد، در نهایت و پس از اعمال اصلاحات مورد نظر شورای نگهبان در جلسه روز ۱۰ اردیبهشت ماه سال قبل صحن مجلس شورای اسلامی با ۱۵۱ رأی موافق، ۴۸ رأی مخالف و ۶ رأی ممتنع از مجموع ۲۲۵ نماینده حاضر در جلسه به تصویب نمایندگان مجلس رسید.

در جریان رسیدگی به طرح نسخ قانون تغییر ساعت رسمی کشور، موافقان این طرح قانون تغییر ساعت رسمی را قانونی وارداتی عنوان و تاکیدکردند که نه تنها اجرای این قانون فایده‌ای برای کشور به همراه ندارد، بلکه آسیب‌هایی مانند افزایش استرس، بستری در بیمارستان، تصادفات و بی نظمی‌های اجتماعی را در پی دارد؛ آن‌ها «افزایش استرس و سردرگمی»، «بر هم خوردن نظم خانواده‌ها» و «ساختار شکنی» را از جمله دلایل خود برای نسخ قانون تغییر ساعت رسمی کشور عنوان کردند؛ در مقابل نیز مخالفان این طرح نیز «بهره‌مندی بیشتر از نور و روشنایی در روز» و «آرامش روانی مردم» را از دلایل خود عنوان و تاکید داشتند که اجرای این قانون تقلید کورکورانه از دیگران نیست بلکه مساله‌ای جغرافیایی و بومی است.

تغییر ساعت رسمی یعنی چه؟
بر اساس قانون تغییر ساعت رسمی کشور مصوب ۱۳۸۶ مجلس شورای اسلامی ساعت رسمی کشور در تاریخ ۳۰ شهریور ساعت ۲۴ یک ساعت به عقب برگردانده می‌شود. ساعت رسمی کشور هرسال در ساعت ٢٤ روز اول فروردین ماه یک ساعت به جلو کشیده می‌شود و در ساعت ٢٤ روز سی ام شهریورماه به حال سابق برگردانده می‌شد.

تاریخچه تغییر ساعت‌ها در جهان
مشخص نیست که ابتکار اولیه تغییر ساعت در آغاز نیم سال گرم از کجا آمده است، اما تاریخ نشان می‌دهد کشور‌های اروپایی که هم درعرض‌های جغرافیایی بالاتری هستند و بهره کم‌تری از نور آفتاب دارند و هم مصرف کننده انرژی هستند که یعنی منابع انرژی شان از جمله زغال سنگ محدود و گران است، در این زمینه از بسیاری کشور‌های دیگر جلو بوده اند.
‌
می‌گویند در ۱۹۰۷ ویلیام ویلت انگلیسی، یکی از اولین کسانی بود که ایده ساعت تابستانی و زمستانی را مطرح کرد، بعد از او و در ۱۹۱۶ اواخر جنگ جهانی اول، این ایده به دست بنجامین فرانکلین مخترع و سیاست مدار آمریکایی ترویج شد، تا به استفاده بیشتر از نور روز به صرفه جویی در هزینه‌ها کمک کند و در نتیجه مردم مجبور نباشند صبح‌های زود هم از شمع روشن استفاده کنند. آلمان که در این زمان درگیر جنگ بود، یکی از اولین کشور‌هایی است که تغییر ساعت تابستانی را اجرایی کرد تا مصرف داخلی زغال سنگ را کاهش دهد و به امکانات جنگی‌اش بیافزاید.

آیا تغییر ساعت رسمی همه جا یکسان بوده؟
تغییر ساعت البته همیشه همین یک ساعت به جلو در آغاز نیمه گرم و یک ساعت به عقب در آغاز نیمه سرد سال نبوده است، در برخی کشور‌ها ساعت را تنها ۳۰ دقیقه جا به جا می‌کردند، بعضی کشور‌ها ساعت را دو ساعت به عقب و جلو می‌بردند، در بعضی زمان‌ها هم ساعت تابستانی دو ساعت و ۴۰ دقیقه جلو می‌آمد و در زمستان به جای اولش برمی‌گشت.

در ایران مساله تغییر ساعت با تاخیر بیشتری نسبت به اروپا مطرح شد، کمی بعد از ۱۳۱۱ و زمانی دکتر حسابی و تیم همکارانش بالاخره موفق شدند نظمی به ساعت رسمی بدهند و با محاسبه عرض و طول جغرافیایی مناطق مختلف ایران و مکاتبه با گرینویچ، برای کشور یک ساعت رسمی تعیین شد. گرینویچ در انگلستان محلی است که نصف النهار مبدا از آن می‌گذرد و ساعت در تمام دنیا بر اساس فاصله با این نصف النهار تعیین می‌شود.

کدام کشور‌ها ساعت رسمی خود را تغییر می‌دهند؟
در حال حاضر ۷۰ کشور در طول سال جهت بهره مندی بیشتر از نور خورشید، اقدام به اعمال تغییراتی در ساعت رسمی خود می‌کنند و در اصطلاح از ساعت تابستانه (Daylight Saving Time) استفاده می‌کنند؛ ساعت تابستانه به حالتی می‌گویند که بر اساس آن در ۶ ماه ابتدایی سال ساعت–معمولاً یک ساعت- به جلو کشیده می‌شود و ۶ دوم سال به حالت اولیه باز می‌گردد؛ این تغییرات ساعت در منطقه‌های زمانی منجر به طولانی شدن روز در هنگام عصر و کوتاه‌تر شدن روز در هنگام صبح می‌شود.

افغانستان، جزایر الند، آلبانی، آندورا، آنتارکتیکا (قطب جنوب)، استرالیا، اتریش، بلژیک، برمودا، بوسنی و هزرگووین، بلغارستان، کانادا، شیلی، کرواسی، قبرس، چک، دانمارک، مصر، استونی، جزایر فارو، فیجی، فنلاند، فرانسه، آلمان، جبل‌الطارق، یونان، گرینلند، گرنزی، هاییتی، مجارستان، ایرلند، جزیره من، اسرائیل، ایتالیا، جرزی، کوزوو، لیتوانی، لبنان، لیختن‌اشتاین، لیتوانی، لوکزامبورگ، مالت، مکزیک، مولداوی، موناکو، مونته‌نگرو، مراکش، هلند، نیوزیلند، جزیره نورفکمقدونیه شمالی، نوروژ، فلسطین، پاراگوئه، لهستان، پرتغال، رومانی، سن‌پیر و میکلون، سن‌مارینو، صربستان، اسلواکی، اسلوونی، اسپانیا، سودان، سوئیس، باهاماس، اکراین، انگلستان، آمریکا، واتیکان و صحرای غربی کشور‌هایی هستند بر اساس اعلام مقامات رسمی‌شان در سال ۲۰۲۳ در همه کشور یا مناطقی از آن‌ها از ساعت تابستانی استفاده می‌شود.

تغییر ساعت تابستانه و زمستانه در ایران
تغییر ساعت زمستانی و تابستانی در ایران هم به همان دلایلی که در همه دنیا عملی شد، یک قاعده رسمی بود که تا انقلاب ۵۷ اجرایی می‌شد، بعد از انقلاب، این قاعده به فراموشی سپرده شد؛ تا ۱۳۷۰ زمانی که اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور بود و اعلام شد که با تغییر ساعت می‌توان روزانه در ساعت اوج مصرف تا ۱۰۰ مگاوات ساعت، برق صرفه جویی کرد و در نتیجه هیات دولت در مصوبه‌ای اعلام کرد تغییر ساعت تابستانی و زمستانی دوباره در دستور کار قرار دارد.

با این وجود در زمان دولت محمود احمدی‌نژاد در همان اسفندماه سال ۱۳۸۴، هیات دولت اعلام کرد مصوبه تغییر ساعت سال ۷۰ را ملغی کرده است و دیگر ساعت‌ها را جلو و عقب نخواهند برد، استدلال این بود که این کار به کاهش بار ترافیک کمک می‌کند و با نزدیک کردن ساعت ناهار و نماز، از اتلاف وقت در میانه روز جلوگیری می‌کند. در همین زمان، اما مدیر دفتر مدیریت مصرف برق شرکت توانیر اعلام کرده بود که با تغییر ساعت در اول فرودین مصرف برق در سراسر کشور به صورت میانگین ۱.۵ درصد کاهش پیدا می‌کند.

این تصمیم دولت البته خیلی پایدار نماند، در سال‌های ۸۵ و ۸۶ مجلس تلاش‌هایی برای برگرداندن ساعت تابستانی و زمستانی کرد و در نهایت در مرداد ۸۶، قانونی در این زمینه تصویب شد که دولت را مکلف می‌کرد هر سال دوبار ساعت رسمی کشور را متناسب با وضعیت کره زمین تغییر دهد، اول فرودین ساعت را یک ساعت به جلو ببرد و در پایان شهرویور آن را یک ساعت عقب برگرداند.
در نهایت در تاریخ ۱ خرداد ۱۴۰۱ ساعت تابستانی در ایران رسماً ابطال شد و این قانون از سال ۱۴۰۲ لازم اجرا است و دیگر ساعت ایران تغییر نخواهد کرد.