برای عمر بیشتر از این گیاهان دوری کنید !

خیلی از مردم برای درمان بیماری‌های حساسی مثل انواع سرطان نیز گیاهان دارویی مصرف می‌کنند یا آن‌ها را به بیماران سرطانی تجویز می‌کنند و بیمار نیز بدون مراجعه به پزشک، تصور می‌کند تنها با مصرف داروی گیاهی درمان می‌شود یا می‌تواند مانع ازپیشرفت سرطانش شود؛ تصور نادرستی که می‌تواند جانش را به خطر بیندازد.

این در حالی است که متخصصان طب سنتی معتقدند حتی گیاهان به‌ظاهر ساده‌ای مثل خاکشیر یا زردچوبه هم اگر به مقدار زیاد یا برای طولانی‌مدت به‌عنوان دارو مصرف شوند، می‌توانند عوارض خطرناکی داشته باشند و حتی مرگبار باشند. بسیاری از گیاهان دارویی با دارو‌های شیمیایی تداخل اثر دارند و می‌توانند اثرات دارو‌های شیمیایی را کم یا زیاد کنند.

تداخل اثر؛ بزرگ‌ترین خطر گیاهان دارویی

روشنک مکبری‌نژاد، پزشک متخصص طب سنتی ایرانی، رئیس انجمن علمی طب سنتی ایران و استاد دانشگاه در این‌باره به همشهری می‌گوید: «گیاهان دارویی یا دارو‌های گیاهی مثل دارو‌های شیمیایی عوارض خود را دارند و لازم است قبل از مصرف، فرد درباره آن‌ها اطلاعات لازم را کسب کند. منظور از کسب آگاهی هم فقط سرچ در اینترنت و فضای مجازی نیست. البته این جست‌وجو در یک حدی مناسب و مفید است، اما اگر قرار است فرد به‌طور مرتب و برای مدتی طولانی از یک گیاه دارویی یا داروی گیاهی استفاده کند، حتما باید آگاهی کامل و علمی داشته باشد. آگاهی کامل و علمی را هم فقط پزشک متخصص می‌تواند در اختیار افراد بگذارد.»

تداخل گیاهی‌ها و شیمیایی‌ها

دکترمکبری‌نژاد ادامه می‌دهد: «نکته خیلی مهمی که باید به آن توجه داشت، این است که خیلی از دارو‌های گیاهی با دارو‌های شیمیایی تداخل اثر دارند و باعث می‌شوند که اثر دارو‌های شیمیایی کم یا زیاد شود. در مورد بیماری‌هایی مثل سرماخوردگی و آنفلوآنزا، چون زود خوب می‌شوند و مدت مصرف دارو‌های گیاهی برای این بیماری‌ها محدود و کوتاه است، مشکلی پیش نمی‌آید و افراد می‌توانند از این دارو‌ها استفاده کنند، چون به بهبود بیماری‌شان کمک می‌کند. اما برای سایر بیماری‌ها اگر بخواهند دارو‌های گیاهی را به‌طور مرتب، روزانه و طولانی‌مدت استفاده کنند، حتما باید درباره عوارض و تداخل اثر آن‌ها اطلاعات داشته باشند.»

گیاهان دم‌دستی که فکر می‌کنید بی‌خطرند

گیاهان دارویی به وفور در خانه‌های ایرانی‌ها موجودند و هیچ‌کس فکرش را هم نمی‌کند که مصرف زیاد خیلی از آن‌ها می‌تواند خطرآفرین باشد.
رئیس انجمن علمی طب سنتی ایران به چند مورد از این گیاهان اشاره می‌کند و می‌گوید: «مثلا شیرین‌بیان معمولا برای سرماخوردگی، آنفلوآنزا، حتی کرونا و سایر بیماری‌های ویروسی استفاده می‌شود و کمتر کسی می‌داند که این گیاه با خیلی از دارو‌های شیمیایی تداخل اثر دارد و می‌تواند باعث بالارفتن فشارخون شود. یکی دیگر از دارو‌ها که در هر مهمانی و محفلی درباره آن صحبت می‌شود، زنجبیل (زنجفیل) است. زنجبیل هم حرارت زیادی دارد و گرمایش بالاست و هم تداخل اثر دارد و مصرفش باید محدود شود؛ به‌خصوص در افرادی که طبع گرمی دارند. حتی دارو‌هایی مثل زعفران و گل‌گاوزبان که به‌عنوان آرام‌بخش مصرف می‌شوند، می‌توانند با دارو‌های شیمیایی که افراد به‌عنوان آرام‌بخش مصرف می‌کنند، تداخل اثر داشته باشند. تداخل دارویی یعنی دارو هم می‌تواند باعث افزایش اثرات دارو‌های شیمیایی شود و هم باعث کاهش اثرات آن شود. این موضوع می‌تواند سلامت فرد را به خطر بیندازد.»

خطر گیاهی‌ها در انتظار کودکان

این پزشک متخصص طب سنتی ایرانی به ۲ گروه از افراد اشاره می‌کند که جزو گروه‌های حساس هستند و مصرف دارو‌های گیاهی یا گیاهان دارویی در آن‌ها باید با احتیاط باشد؛ کودکان و افراد سالمند. مکبری‌نژاد می‌گوید: «مصرف ترکیبات گیاهی در کودکان به‌خصوص کودکان زیر ۲سال می‌تواند باعث بروز مشکلاتی مثل واکنش‌های حساسیتی شود. به همین دلیل در دادن داروی گیاهی به کودک باید حتما احتیاط کرد.»

چرا باید مراقب سالمندان هم بود؟

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه می‌دهد: «افراد سالمند هم وقتی به ما به‌عنوان پزشک طب سنتی مراجعه می‌کنند، ما ابتدا دارو‌های شیمیایی را که آن‌ها روزانه مصرف می‌کنند، می‌پرسیم و یادداشت می‌کنیم و سعی می‌کنیم حداقل دارو‌های گیاهی را برایشان تجویز کنیم، چون خیلی از سالمندان روزانه دارو‌های شیمیایی زیادی مصرف می‌کنند و این دارو‌ها می‌توانند با دارو‌هایی که ما تجویز می‌کنیم، تداخل اثر داشته باشند و عارضه دهند. برای همین تجویز دارو به این گروه دقت‌نظر بسیار بالایی می‌خواهد.»

گیاهان دارویی و فضای بی‌در و پیکر مجازی

رئیس انجمن علمی طب سنتی ایران ادامه می‌دهد: «عطاری‌ها امتیاز فعالیت دارند و روی کارشان نظارت هست، ولی فضای مجازی، یک فضای بی‌در و پیکر است که هرکس به‌خودش اجازه می‌دهد آموزش بگذارد و یا تبلیغ گیاهان دارویی را بکند و حتی برای، درمان قطعی دیابت و سرطان نسخه بپیچید. مثلا تبلیغ می‌کنند «درمان قطعی و ریشه‌ای دیابت و سایر بیماری‌ها!». این افراد یا هیچ اطلاعی از درمان قطعی ندارند یا از بیماری دیابت و سرطان بی‌اطلاع و ناآگاهند. نوع تبلیغات و آموزش‌ها نشان می‌دهد که فقط بحث بیزینس و سودآوری برایشان مهم است.»

تهدید سلامت توسط بلاگر‌های خاص

مکبری‌نژاد می‌گوید: «من به‌عنوان رئیس انجمن علمی طب سنتی و استاد دانشگاه چندین‌بار به کانال‌هایی که در زمینه فروش دارو‌های گیاهی خیلی فعالند و تبلیغات طبی و درمانی می‌کنند و بعضی از آن‌ها خیلی معروفند، نامه نوشتم که لازم است در حوزه سلامت، تبلیغات دارو‌های گیاهی با محدودیت و احتیاط انجام شود. چون هم سلامت جامعه را تهدید می‌کند و هم باعث می‌شود مردم هزینه‌های گزافی برای درمان خود بپردازند و ما می‌دانیم که نهایتا هم درمان نمی‌شوند و بدتر فقط عارضه می‌دهند.

البته نامه‌نگاری‌های ما به نتیجه خاصی هم نرسیده است.» از نگاه این پزشک متخصص طب سنتی ایرانی، این‌ها نه‌تن‌ها بلاگر نیستند، بلکه بسیاری از آن‌ها افرادی عادی و عامی هستند: «به‌عنوان پزشک اگر بخواهیم تبلیغی کنیم، باید زیرنظر سازمان نظام پزشکی و با توجه به قوانین مصوب این سازمان تبلیغات خود را انجام دهیم، اما کسانی که در پیام‌رسان‌های داخلی یا پیام‌رسان‌های خارجی تبلیغ می‌کنند، به هیچ قانونی پایبند نیستند، چون این کار درآمدزاست و فالوئر‌های زیادی هم دارند.»

گیاهانی که مدت‌ها در خانه می‌مانند

رئیس انجمن علمی طب سنتی ایران درباره اثربخشی دارو‌هایی که مدت زیادی در خانه می‌مانند هم به همشهری می‌گوید: «گیاهان دارویی، عمر مفید متفاوتی دارند. مخصوصا اگر گیاه معطر باشد و پودر شود، بعد از مدتی هم عطرش کم می‌شود و هم میزان اثربخشی درمانی آن کاهش می‌یابد. مثلا نعناع خشک که در هر خانه‌ای هم هست، اگر حدود ۲ سال بماند، هم عطرش کم می‌شود و هم اثر درمانی‌اش کاهش پیدا می‌کند.»

مصرف طولانی‌مدت، ممنوع

مکبری‌نژاد تأکید می‌کند: «هر گیاهی حتی اگر بسیار مفید باشد، اصلا توصیه نمی‌کنیم که طولانی‌مدت مصرف شود. حتی در کتاب‌های مرجع طب سنتی مثل قانون ابن‌سینا، الحاوی رازی یا سایر کتاب‌های مرجع که مربوط به هزار سال پیش است، اشاره شده که هیچ داروی گیاهی‌ای حتی اگر مفید باشد، نباید برای مدت طولانی مصرف شود؛ چراکه می‌تواند عارضه داشته باشد.»

دردسر‌هایی که حتی خاکشیر می‌تواند داشته باشد

این پزشک متخصص طب ایرانی می‌گوید: «ما مراجعانی داریم که می‌گویند مدت طولانی‌ای رازیانه، زنجبیل و زردچوبه مصرف می‌کنند. مثلا ۲ سال است دارند هر روز زنجبیل مصرف می‌کنند و خب اصلا کار درستی نیست و باید حتما با نظر پزشک باشد، چون می‌تواند عارضه بدهد؛ حتی خاکشیر.» به‌گفته رئیس انجمن علمی طب سنتی ایران، گیاهان خواص خیلی زیادی دارند، اما اگر فکر کنیم هیچ عارضه‌ای ندارند، تفکر بسیار ساده‌لوحانه‌ای است. تکرار مصرف یا افزایش مصرف یک گیاه با توجه به خاصیت آن گیاه و سن فرد، مزاج فرد و بیماری‌هایی که شخص دارد، می‌تواند عارضه‌اش متفاوت باشد.

درمان سرطان با گیاهان دارویی!

مکبری‌نژاد در صحبت‌هایش به افرادی نیز اشاره می‌کند که برای درمان سرطان یا کاهش بعضی عوارض‌مثل شیمی‌درمانی، خستگی و تهوع، گیاهان دارویی مصرف می‌کنند یا آن را برای بیماران سرطانی تجویز می‌کنند. رئیس انجمن علمی طب سنتی ایران می‌گوید: «تجویز گیاهان دارویی در افراد مبتلا به سرطان‌ها باید با احتیاط باشد. مخصوصا بعضی از سرطان‌ها که وابسته به هورمون هستند؛ چون استروژن‌هایی که این‌ها دارند، استروژن گیاهی است و در شخصی که مبتلا به سرطانی وابسته به هورمون است، می‌تواند عوارض داشته باشد.»