یک «نه» بزرگ برای روسیه

یک کارشناس امور خاورمیانه با اشاره به ادعا‌ها نسبت به جزایر سه گانه گفت: رابطه استراتژیکی بین ایران و روسیه وجود ندارد و این از آن مسائلی است که جزو آرزو‌ها و خواسته‌های برخی از مقامات ماست و، چون آن را به زبان می‌آورند فکر می‌کنند این اتفاق می‌افتد و رابطه استراتژیک می‌شود؛ در حالی که اصلا این طور نیست.

سیدعلی حسینی درباره موضع گیری اخیر روسیه درباره جزایر سه گانه گفت: دقیقا یک سال و ۱۵ روز پیش زمانی که روس‌ها مشابه چنین کاری در امارات انجام دادند، در توییتی مطرح کردم که با روس‌ها از همین الان باید وارد مذاکره شد و درباره جزایر خط قرمز‌ها را باید به آن‌ها فهماند و کلا دستگاه دیپلماسی باید پیشگیرانه نسبت به این موضوع ورود می‌کرد. متأسفانه دستگاه سیاست خارجی ما انفعالی عمل می‌کند و به جای تحلیل و بررسی چنین اتفاقاتی و پیشگیری از آن، وقتی با این اتفاقات مواجه می‌شویم تازه به دنبال موضع گیری و اعتراض می‌روند.

او افزود: من آن زمان نظرم این بود که دستگاه سیاست خارجی با روس‌ها مذاکرات خود را آغاز کنند، چون از نوع رویکرد روسیه به کشور‌های عربی و شورای همکاری خلیج فارس اطلاع داشتم و می‌دانستم با توجه به اشتیاق روس‌ها به گسترش مذاکرات با اعراب حاشیه خلیج فارس، اماراتی‌ها موضوع جزایر ایرانی را در پیش نویس مذاکرات و توافقات مطرح خواهند کرد؛ و روس‌ها هم نسبت به آن حساسیتی نخواهند داشت. البته متاسفانه دستگاه سیاست خارجی این کار را نکرد و امروز می‌بینیم که روس‌ها این چنین درباره جزایر ایرانی موضع گیری می‌کنند.

متأسفانه دستگاه سیاست خارجی ما انفعالی عمل می‌کند و به جای تحلیل و بررسی چنین اتفاقاتی و پیشگیری از آن، وقتی با این اتفاقات مواجه می‌شویم تازه به دنبال موضع گیری و اعتراض می‌روند.

حسینی در پاسخ به این سوال که آیا این مواضع با رابطه استراتژیک ایران و روسیه در تضاد نیست؟ گفت: رابطه استراتژیکی بین ایران و روسیه وجود ندارد و این از آن مسائلی است که جزو آرزو‌ها و خواسته‌های برخی از مقامات ماست و، چون آن را به زبان می‌آورند فکر می‌کنند این اتفاق می‌افتد و رابطه استراتژیک می‌شود؛ در حالی که اصلا این طور نیست. رابطه ایران و روسیه استراتژیک نیست؛ رابطه استراتژیک تعریف دارد و دو طرف باید این را قبول کنند و یک طرفه نیست.

روس‌ها از ما انتظار داشتند ما اشغال کریمه توسط این کشور را به رسمیت بشناسیم و کریمه را جزئی از خاک روسیه بدانیم، اما از سال ۲۰۱۴ تاکنون ایران از این کار به درستی امتناع کرده است

او تاکید کرد: ما با روسیه هیچ وقت به رابطه استراتژیک نرسیدیم. روسیه با برخی کشور‌ها رابطه استراتژیک دارد و نام این کشور‌ها را در گزارش سالانه سیاست خارجی خود درج می‌کند و لیست این کشور‌ها در سایت اینترنتی وزارت خارجه روسیه وجود دارد، اما نام ایران در این لیست نیست. ضمن این که بعضی مقامات روس نیز بار‌ها تاکید کرده اند که رابطه روسیه با ایران استراتژیک نیست.

البته ما در مواقعی بیشتر از رابطه استراتژیک با روس‌ها همراه شدیم؛ مثل حمایت از روسیه در جنگ اوکراین در حالی که برخی کشور‌ها که با روسیه رابطه استراتژیک دارند هم این کار را نکردند؛ و این نشانگر نوعی عدم توازن در روابطه با روسیه بود.

این کارشناس روابط خاورمیانه گفت: البته روس‌ها از ما انتظار داشتند ما اشغال کریمه توسط این کشور را به رسمیت بشناسیم و کریمه را جزئی از خاک روسیه بدانیم، اما از سال ۲۰۱۴ تاکنون ایران از این کار به درستی امتناع کرده است و دلخوری روس‌ها از ما هم مثل استخوان لای زخم روابط ایران و روسیه باقی خواهد ماند.

او اضافه کرد: بعد از انتشار این خبر به نظر من موضع مان درباره بیانیه اخیر روس‌ها در سطح مقامات کشوری و هم احزاب و حتی در سطح مردم موضع خوبی بود، اما آن موضع گیری قدرتمندانه در این مواقع لازم است که پیش نیاز آن انسجام ملی و شرایط مناسب از نظر ثروت و بالا بودن ضریب نفوذ کشور در منطقه است و ثروتمند بودن کشور در مقابله کشور‌های دیگر است هر چه کشور دارای ثروت و قدرت نظامی بالا باشد و رابطه بین دولت و مردم هم قوی باشد دیگر کشور‌های دیگر به خود اجازه نمی‌دهند که درباره پهنه سرزمینی کشور مناقشه کنند و طمع بورزند. مثلا اگر انتخابات آتی مجلس با مشارکت بالای ۷۰ درصد باشد قدرت آفرین خواهد بود و یک ثروت برای کشور خواهد بود.

حسینی در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان مناقشه با امارات درباره جزایر ایرانی را روزی به صورت کامل حل کرد؟ گفت: همان طور که می‌دانید کشور امارات متحده عربی متشکل از هفت امارات است و قرار بود که هر پنج سال رهبر یک امارت قدرت را در این کشور در دست بگیرد، اما این اتفاق نیفتاده است و حکومت در دست خاندان آل نهیان است و آن‌ها بر خلاف قانون اساسی این کشور، حکومت را به سایر حاکمان امارت‌ها نداده اند.

خاندان آل نهیان برای این که حکومت را دست رقبا ندهند نیاز دارند یک دشمن خارجی بتراشند و طرح جزایر سه گانه ایرانی در راستای مسائل داخلی امارات است و امارات هم به خوبی می‌داند با این رفتار‌ها هیچ گاه به خواسته خود نخواهد رسید.

دستگاه سیاست خارجی ما در دوره اصلاحات که کشور از لحاظ انسجام داخلی از ظرفیت بالایی برخوردار بود در دور دوم آقای خاتمی با اماراتی مذاکرات پنهانی داشت و تقریبا به نتایج خوبی هم نزدیک شده بودیم که متأسفانه این موضوع در دولت احمدی نژاد پیگیری نشد و ابتر باقی ماند.

وی افزود: این کشور متاسفانه با توجه به ثروت و موقعیتی که دارد به جای پرداختن به دشمن اصلی اعراب و جهان اسلام، یعنی اسراییل، تحت تأثیر انگلیس و آمریکا موضوع جزایر ایرانی را طرح کرده و ایران را به عنوان دشمن فرض می‌کند. البته که هیچ سودی در کار نخواهد بود، اما راه حل کمرنگ کردن موضوع جزایر ایرانی برای امارات مذاکره است و دستگاه دیپلماسی ما با روی خوش و صلح طلبانه می‌تواند با امارات در این باره مذاکره کند و ابدا نیازی به شاخ و شانه کشیدن هم نیست.

ضمن این که همان طور که گفتم انسجام داخلی و تقویت قدرت ملی و اقتصادی کشور می‌تواند به صورت اصولی این مشکلات را در سیاست خارجی کم کند.

او در پایان گفت: لازم به ذکر است که دستگاه سیاست خارجی ما در دوره اصلاحات که کشور از لحاظ انسجام داخلی از ظرفیت بالایی برخوردار بود و رییس جمهور هم با آرای بالایی انتخاب شده بود در دور دوم آقای خاتمی با اماراتی‌ها مذاکرات پنهانی داشت و تقریبا به نتایج خوبی هم نزدیک شده بود که متأسفانه با پایان دوره آقای خاتمی این موضوع در دولت احمدی نژاد پیگیری نشد و ابتر باقی ماند.