چرا ایران کم‌بارش و همسایه‌ها پربارش هستند؟

"فرامرز خوش اخلاق" در ارتباط با وضعیت ریزش‌های جوی در سال جاری و کاهش معنادار بارش‌ها نسبت به سال‌های گذشته گفت: به طور کلی بارش و عدم بارش تحت تاثیر سیستم‌های ناوه (Trough) و پشته (Ridge) است که چرایی عدم بارش‌های قابل توجه در سال جاری کشور را باید در این موضوع جست و جوی کرد.

خوش اخلاق در این خصوص اظهار کرد: سیستم ناوه منطقه‌ای کشیده و طویل از یک دستگاه جوی کم فشار است که در امتداد خط ناوه کمترین فشار وجود دارد و در این سیستم هوای ابری و توأم بارندگی‌های شدید و طولانی وجود دارد.

استاد دانشگاه تهران اضافه کرد: معمولاً در سیستم‌های فشار کم و ناوه به علت تجمع ذرات در سطح زمین و صعود توده‌های هوا و در اثر عمل انبساط و سرد شدن، مقدار بخار آب موجود در هوا به حد اشباع و تراکم رسیده و علاوه بر تشکیل ابر همچنین پدیده‌های جوی از قبیل باران، برف و تگرگ رخ می‌دهد.

استاد دانشکده جغرافیا پیرامون سیستم پشته نیز گفت: سیستم پشته منطقه‌ای طویل و کشیده از یک دستگاه جوی پرفشاری است که در امتداد خط پشته بیشترین فشار جو وجود دارد و در این سیستم به علت نزول توده‌های هوا از سطح بالای جو به سطح زمین هوا گرم شده و در صورتی که ابری وجود داشته باشد تبخیر شده و هوا صاف می‌شود، به همین دلیل مناطق تحت نفوذ چنین سیستم‌هایی دارای اقلیم خشک و بیابانی است.

خوش اخلاق ضمن اشاره به این توضیحات، تصریح کرد: بررسی نقشه‌های ماهواره‌ای و هواشناسی نشان می‌دهد که در حال حاضر در مرز‌های غربی ایران سیستم پشته استقرار دارد که نه تنها مانع ورود سامانه‌های بارشی سودانی و مدیترانه‌ای به کشور شده، که هوای گرم و خشکی را در فصل زمستان در کشور ایران ایجاد کرده است.

وی در ارتباط با این پرسش که چرا در برخی کشور‌ها همانند ترکیه و یا عربستان در مقایسه با ایران در حال حاضر شاهد بارش برف و باران بیشتری هستیم، گفت: استقرار سیستم ناوه در مناطق هم مرز ایران در غرب کشور و نیز بخشی از مناطق عربستان یکی از دلایل اصلی این پدیده است که دقیقاً بر خلاف سیستم پشته عمل کرده است.

خوش اخلاق با تاکید بر اینکه در حال حاضر مرز دو سیستم ناوه و پشته منطبق با مرز‌های غربی ایران است، ادامه داد: به همین دلیل در هفته‌های گذشته شاهد بارش‌های معناداری در کشور عربستان، عراق و اطراف دریاچه وان بودیم و در مقابل اکثر مناطق کشور ایران از بارش‌های مطلوب محروم بوده است.

استاد دانشگاه تهران در مورد شرایط پیش رو در هفته‌های آینده نیز بیان کرد: پیش بینی بنده این است که به مرور در هفته‌های آتی سیستم پشته که در مناطق غربی کشور استقرار پیدا کرده است، از بین می‌رود و شرایط برای ورود سامانه‌های بارشی در کشور فراهم خواهد شد.

این استاد آب و هواشناسی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به پدیده تغییر اقلیم و پیامد‌های جهانی آن افزود: به طور کلی جهان تحت تاثیر پدیده تغییر اقلیم با شرایط متفاوتی در حوزه آب و هوا و بارش‌ها رو به رو است که از جمله این شرایط تشدید بارش‌ها در برخی مناطق و کاهش آن‌ها در مناطق دیگر است.

وی با اشاره به شرایط ایران اضافه کرد: باید بپذیریم که اکثر مناطق جغرافیایی ایران تحت تاثیر پدیده تغییر اقلیم به سمت خشک‌تر شدن حرکت می‌کند و در این شرایط مردم و مسئولان باید در کنار یکدیگر اهتمام ویژه‌ای برای مدیریت و حفظ منابع آبی محدود داشته باشند.

خوش اخلاق همچنین در همین زمینه تاکید کرد: لازم است برای جبران بخشی از کمبود‌های آبی مناطق ساحلی و نیز فلات مرکزی نسبت به پروژه‌های آب شیرین کن و انتقال آب از دریا توجه ویژه شود تا با توجه روند شتابان کاهش منابع آبی کشور در آینده بخشی از نیاز‌ها از طریق این منابع تامین شود.