استارلینک در ایران فعال شد ؟

این روزها بحث‌ حول محور اینترنت ماهواره‌ای استارلینک داغ است و پرسش‌های زیادی در این مورد مطرح می‌شود. اینترنت ماهواره‌ای استارلینک چیست؟ چه فرقی با سایر انواع اینترنت دارد؟ سرعت آن چقدر است و چگونه می‌توان به آن متصل شد؟

هدف پروژه اینترنت ماهواره‌ای استارلینک (Starlink) که زیر نظر شرکت اسپیس‌ایکس (SpaceX) متعلق به ایلان ماسک(Elon Musk) اداره می‌شود، رساندن اینترنت پر سرعت به بسیاری از نقاط جهان به خصوص مناطقی است که تا پیش از این دسترسی به شبکه اینترنت در آنها ممکن نبوده است. ایده‌ی استفاده از ماهواره‌ها برای اتصال به شبکه‌ی جهانی اینترنت، موضوع جدیدی نیست به طوری که در اوایل دهه ۹۰ شرکت Teledesic برای انجام چنین کاری افتتاح شد. این شرکت و شرکت‌های مشابه هنگامی که پس از ارسال ماهواره‌های زیاد همچنان با مشکل اتصال ضعیف مواجه بودند، ورشکست شدند. با این وجود پروژه استارلینک تفاوت‌های چشم‌گیری نسبت به سایر پروژه‌ها دارد که از جمله‌ی آنها می‌توان به هزینه کمتر ارسال ماهواره‌ها به مدار، سرعت بیشتر و کاهش تاخیر در برقراری ارتباط اشاره کرد.

شرکت اسپیس‌ایکس پروژه اینترنت ماهواره‌ای خود را با افتتاح تاسیسات توسعه ماهواره‌ای اسپیس‌ایکس در ژانویه سال ۲۰۱۵ کلید زد که البته در آن زمان هنوز نامی نداشت. این شرکت تنها با ۶۰ مهندس شروع به کار کرد تا زمانی که در ژانویه سال ۲۰۱۷ تاسیسات دومی نیز به اجرای این برنامه اختصاص داده شد. در ماه اوت سال ۲۰۱۸ اسپیس‌ایکس تمامی مراکز خود را ادغام کرد تا علاوه بر تحقیق و توسعه بر ساخت‌ ماهواره‌ها تمرکز کند. ماسک در ابتدا اعلام کرده بود که قرار است ۴۰۰۰ ماهواره به مدار زمین ارسال شود و دو نمونه اولیه این ماهواره‌ها در ماه فوریه سال ۲۰۱۸ به مدار پرتاب شدند.

باید خاطرنشان کرد که ایلان ماسک سایر ماهواره‌های استارلینک خود را به صورت گروهی و در تعداد بالا به مدار می‌فرستد و اولین مجموعه‌ی ۶۰ عددی از ماهواره‌های استارلینک در ماه مه سال ۲۰۱۹ سوار بر موشک فالکون ۹ همین شرکت به مدار پرتاب شدند و در فاصله‌ی ۵۵۰ کیلومتری از سطح زمین قرار گرفتند. این مدار به قدری پایین است که ماهواره‌ها زمانی که از کار بیفتند توسط کشش سطی زمین به سمت جو کشیده می‌شوند و تبدیل به زباله فضایی نمی‌شوند. در پایان سال ۲۰۱۹ اسپیس‌ایکس از ۶۰ ماهواره‌ای که به مدار رفته بودند توانست با ۵۷ مورد ارتباط برقرار کند. از این تعداد ۴۵ مورد به ارتفاع مداری ۵۵۰ کیلومتری از سطح زمین رسیدند در حالی که پنج مورد همچنان اوج می‌گرفتند، پنج مورد قبل از افزایش ارتفاع مورد بررسی بودند و قرار بود دو مورد به سرعت از مدار خارج شده و وارد جو شوند تا روند بازگشت ماهواره‌ها به زمین آزمایش شود.

ایلان ماسک در حال حاضر هدف خود را برای ارسال تنها ۴۰۰۰ ماهواره به مدار تغییر داده و قصد دارد این منظومه ماهواره‌ای را بیش از این تعداد گسترش دهد. تا این لحظه قرار است ۱۲ هزار ماهواره استارلینک به مدار پرتاب شود و این احتمال وجود دارد که تعداد ماهواره‌های ارسالی تا ۴۲ هزار عدد گسترش یابد.

تفاوت اینترنت استارلینک با اینترنت فیبر نوری

تا پیش از اینکه اینترنت‌های ماهواره‌ای پا به عرصه بگذارند، شبکه اینترنت فیبر نوری جدیدترین و پیشرفته‌ترین اینترنت پهن باند بوده است. اینترنت فیبر نوری برای انتقال جریان داده از نور استفاده می‌کند. این کار با استفاده از دو لایه شیشه و قانون شکست نور انجام می‌شود. فیبرهای نوری برخلاف سیم‌های مسی محدودیتی در پهنای باند ندارند و برابر پوسیدگی مقاوم هستند.

اگرچه سلطنت اینترنت فیبری ممکن است رو به پایان باشد اما استارلینک در مقایسه با اینترنت فیبری زمانی که صحبت از نرخ «تاخیر» می‌شود، عملکرد ضعیف‌تری دارد. تاخیر مدت زمانی است که طول می‌کشد تا سیگنال از دستگاه شما به سرور رفته و بازگردد که با واحد میلی‌ثانیه اندازه‌گیری می‌شود. سرعت تاخیر در اینترنت فیبر نوری حدود ۲۰ تا ۳۰ میلی ثانیه است و تاخیر استارلینک در حال حاضر بیشتر است. با این وجود انتظار می‌رود تاخیر اینترنت‌ ماهواره‌ای استارلینک در آینده به کمتر از ۲۰ میلی ثانیه کاهش یابد و به ۱۰ میلی ثانیه نیز برسد.

استارلینک مزیت قابل توجه دیگری نسبت به اینترنت فیبر نوری دارد. از آن جا که کابل‌های این نوع از اینترنت به زمین متصل نبوده و وابستگی به زمین ندارند بنابراین می‌توان از آن‌ها برای مناطق دور از دسترس و روستایی استفاده کرد. و علاوه بر آن برای دسترسی به اینترنت‌های ماهواره‌ای به زیرساخت‌های خاصی نیاز نخواهد بود.

با این وجود اینترنت ماهواره‌ای در مقایسه با اینترنت فیبر نوری از پدیده‌های آب و هوایی در امان نخواهد بود و شراره‌های خورشیدی، شرایط جوی و حتی زباله‌های فضایی می‌توانند بر اتصال به اینترنت ماهواره‌ای اثر بگذارند در نتیجه در این مورد اینترنت فیبرنوری قابل اطمینان‌تر است اما باید به یاد داشت که قابلیت دسترسی از مکان‌های مختلف به اینترنت‌های ماهواره‌ای بیشتر است.

سرعت اینترنت ماهواره‌ای استارلینک

استارلینک داده‌ها را با سرعتی تا ۱۵۰ مگابایت بر ثانیه منتقل می‌کند و اسپیس‌ایکس قصد دارد سرعت انتقال داده را در آینده افزایش دهد. با توجه به سرعت‌سنجی که به تازگی بر اینترنت استارلینک انجام شده، این شبکه ماهواره‌ای بیشترین سرعت متوسط دانلود را در سه ماهه اول سال ۲۰۲۲ ثبت کرد و به سرعت ۱۶۰ مگابایت بر ثانیه در لیتوانی دست یافت. این شبکه‌ی اینترنتی در ایالات متحده آمریکا ۹۱ مگابایت بر ثانیه، در کانادا ۹۷ مگابایت بر ثانیه و در استرالیا ۱۲۴ مگابایت بر ثانیه بوده است.

اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در کشتی و هواپیما

اگرچه بسیاری از مسافران کشتی‌های تفریحی در طول سفر خود زیاد با تلفن همراه کار نمی‌کنند اما دسترسی به اینترنت قابل اطمینان برای آن دسته از مسافرانی که ممکن است نیاز باشد در طول سفر به محل کار خود متصل باشند بر اهمیت وجود اینترنت در چنین مکان‌هایی می‌افزاید.

اگرچه بسیاری از کشتی‌های تفریحی از طریق ماهواره‌ها به اینترنت متصل می‌شوند اما اگر کشتی در مسیر مستقیم با ماهواره نباشد ممکن است این اتصال قطع شود.

به نظر می‌رسد استارلینک که به تازگی وارد صنعت اینترنت‌رسانی به کشتی‌ها شده از رقبای خود پیشی گرفته و به زودی تا سال ۲۰۲۳ با گسترش منظومه‌ی ماهواره‌های خود می‌تواند کل جهان را تحت پوشش خود در آورد. ایلان ماسک در ژوئن سال ۲۰۲۲ از قصد خود برای ارائه اینترنت به وسایل نقلیه متحرک همچون کامیون‌ها، هواپیماها و کشتی‌ها خبر داد و طی چند روز بخش "Starlink Maritime" را معرفی کرد که یک سرویس اینترنت پرسرعت و کم‌تاخیر برای کشتی‌ها در دریا فراهم می‌کند.

در حال حاضر این سرویس در نزدیکی خطوط ساحلی و بیشتر در کشورهای آمریکای شمالی، اروپا و استرالیا در دسترس قرار گرفته است اما اسپیس‌ایکس قصد دارد پوشش دریایی اینترنت ماهواره‌ای خود را در اواخر سال ۲۰۲۲ و اوایل سال ۲۰۲۳ در اقیانوس‌ها گسترش دهد.

این شرکت به تازگی خبر از اینترنت‌رسانی به هواپیماها نیز داده است. اسپیس‌ایکس چندی پیش سرویس Starlink Aviation را معرفی کرد و وعده داد که پهنای باند ۳۵۰ مگابایت بر ثانیه را برای هر هواپیمایی که از این سیستم استفاده کند، ‌فراهم خواهد کرد. تاخیر آن ۲۰ میلی ثانیه خواهد بود و همه‌ی مسافران می‌توانند از آن استفاده کرده به برقراری تماس ویدیویی، انجام بازی آنلاین، استفاده از شبکه‌های اجتماعی و سایر فعالیت‌ها بپردازند.

تا به این لحظه دستکم دو شرکت هواپیمایی اعلام آمادگی کرده‌اند تا از سرویس اینترنت ماهواره‌ای استارلینک بهره ببرند.

استارلینک علاوه بر آسمان و دریا، قصد دارد به خودروهای در حال حرکت نیز اینترنت برساند. بدین ترتیب، مردم از دسامبر ۲۰۲۲ می‌توانند هنگام رانندگی در امتداد بزرگراهی در دورافتاده‌ترین نقاط نیز به سرویس اینترنت پرسرعت و کم‌تأخیر آن متصل شوند. اسپیس ایکس، این سرویس موسوم به Starlink-for-RVs خود را در ماه مه راه‌اندازی کرد و دسترسی به اینترنت را برای وسایل نقلیه ارائه داد اما آنها باید در زمان استفاده از اینترنت پارک می‌شدند. این پروژه، خدمات اینترنت را برای وسایل نقلیه یک قدم جلوتر می‌برد و اتصال را در حالی که وسیله نقلیه در حرکت است، امکان‌پذیر می‌کند. 

باید توجه داشت که این سرویس ارزان نیست. در حالی که استارلینک مخصوص وسایل نقلیه ثابت، ۵۹۹ دلار برای دیش ماهواره‌ای استاندارد هزینه دارد، هزینه سرویس RV-in-motion برای اتصال به دیش استارلینک مسطح با کارایی بالا، ۲۵۰۰ دلار است. هزینه ماهانه این سرویس، ۱۳۵ دلار است.

سپیس ایکس در وب‌سایت خود توضیح داد: با میدان دید گسترده و قابلیت‌های GPS پیشرفته، استارلینک مسطح با کارآیی بالا می‌تواند به ماهواره‌های بیشتری متصل شود و امکان اتصال ثابت در حال حرکت را فراهم کند. اسپیس ایکس گفت که این سخت‌افزار برای نصب دائمی روی خودرو طراحی شده است و قول داد که در محیط‌های خشن، انعطاف‌پذیر باشد. استارلینک مخصوص وسایل نقلیه در حال حرکت، برای سفارش و استفاده در بازارهای منتخب در دسترس است و نخستین تحویل آن تنها در چند ماه آینده خواهد بود.

نحوه اتصال به اینترنت ماهواره‌ای استارلینک

برای اتصال به اینترنت استارلینک باید تجهیزات مورد نیاز این سرویس را از وب‌سایت رسمی این شرکت سفارش دهید و علاوه بر آن اپلیکیشن رسمی این شبکه اینترنت را نیز دانلود کنید. برای راه‌اندازی اینترنت ماهواره‌ای استارلینک نیازی به کمک متخصص نیست و افراد می‌توانند این سرویس را خودشان راه‌اندازی کنند.

پس از راه‌اندازی اپلیکیشن این سرویس باید محل مورد نظر را از نظر وجود موانع بررسی کنید زیرا استارلینک در محیط‌هایی که فشرده و پر از ساختمان باشد مملوء از درخت باشد به درستی کار نخواهد کرد. دیش استارلینک نیازمند دسترسی به گستره‌ای از آسمان به اندازه‌ی حدود ۱۰۰ درجه است.

برای پیدا کردن منطقه مناسب می‌توان از اپلیکیشن این شرکت استفاده کرد که با استفاده از دوربین تلفن همراه آسمان را اسکن کرده و مناسب بودن یا نبودن منطقه‌ای که انتخاب کرده‌اید را به شما گزارش می‌دهد.

پس از انتخاب منطقه مناسب، نوبت به باز کردن کیت تجهیزات استارلینک می‌رسد. این کیت شامل یک دیش به عنوان آنتن، یک پایه نصب، کابل، روتر بی‌سیم و سیم برق روتر است که به صورت مجزا به دست کاربر می‌رسند و فرد باید طبق دستورالعمل آن را سرهم کند. پس از نصب و راه‌اندازی و روشن کردن روتر، چندین دقیقه طول می‌کشد تا یک شبکه‌ی اینترنت جدید با نام "STINKY" در بخش تنظیمات Wi-Fi تلفن همراه شما ظاهر شود. پس از اتصال، این شبکه از شما می‌خواهد تا نام و رمز عبور جدید تعیین کنید. هنگامی که این مرحله را به پایان برسانید، اتصال شما برقرار می‌شود.

استارلینک به برق ۱۰۰-۲۴۰ ولت متناوب شهری نیاز دارد و دیش استارلینک بین ۵۰ تا ۷۵ وات انرژی مصرف می‌کند.

دیش استارلینک در صورت خرید کابل ۱۵۰ فوتی(۴۵ متر) می‌تواند ۴۵ متر از خانه فاصله داشته باشد. این در حالی است که کابلی که همراه با این تجهیزات ارسال می‌شود ۷۵ فوت(۲۳ متر) است. در صورت نیاز به افزایش فاصله بیش از اندازه‌ی کابل استارلینک نیز می‌توان از آداپتور اترنت(Ethernet Adapter) استفاده کرد تا به طور بی‌سیم سیگنال تا خانه شما گسترش یابد. استارلینک در وب‌سایت رسمی خود در مورد این تجهیزات نوشته است که دیش استارلینک در برابر شرایط آب‌وهوایی مختلف مقاوم بوده و در برابر سرما و گرمای شدید، تگرگ، برف، ‌ باران و باد مقاومت می‌کند.

براساس اپلیکیشن استارلینک، روتر استارلینک تا ۱۲۸ دستگاه را پشتیبانی می‌کند اما واضح است که اگر پهنای باند شبکه بین ۱۲۸ نفر تقسیم شود سرعت اتصال کاهش خواهد داشت.

استفاده از اینترنت ماهواره‌ای استارلینک رایگان است؟

زمانی که خبر راه‌اندازی اینترنت استارلینک همه‌گیر شد بسیاری بر این باور بودند که اینترنت ماهواره‌ای بدون نیاز به تجهیزات و رایگان متصل خواهد شد اما باید گفت که اینترنت ماهواره‌ای نیز مانند سایر شبکه‌های اینترنت نیازمند پرداخت اشتراک ماهانه است.

تجهیزات استارلینک که تنها یک بار باید برای خرید آنها هزینه‌ کنید ۵۹۹ دلار است و اشتراک ماهانه آن نیز ۱۱۰ در دلار در ماه است. اگرچه ایلان ماسک به تازگی اعلام کرده که قصد دارد این هزینه کاهش دهد. براساس گزارش‌ها، هزینه‌ی اینترنت استارلینک در انگلستان از ۸۹ پوند به ۷۵ پوند، ‌در آلمان از ۱۰۰ یورو به ۸۰ یورو کاهش یافته است. در ایالات متحده هنوز این موضوع مشخص نیست و براساس وبسایت استارلینک اشتراک ماهانه برای ایالات متحده آمریکا ۱۱۰ دلار است. با این وجود به نظر می‌رسد که سیاست قیمت‌گذاری استارلینک برای کشورهای مختلف متفاوت باشد. براساس وب‌سایت این شرکت امکان یک ماه استفاده آزمایشی از این سرویس نیز وجود دارد و در صورت عدم رضایت تمام هزینه‌ها بازپس داده خواهد شد.

اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در حال حاضر در بیش از ۴۰ کشور فعال و قابل استفاده است اگرچه برای بهره‌مند شدن از خدمات آن باید به تجهیزات این سرویس دسترسی داشت.

استارلینک در ایران فعال شده است؟

ایلان ماسک چندی پیش اعلام کرد که اینترنت ماهواره‌ای برای ایران فعال شده است و براساس نقشه‌های ردیاب ماهواره‌های استارلینک، ماهواره‌های این شرکت نیز از فراز ایران عبور می‌کنند.

در حالی که امکان اتصال به استارلینک برای ایران فراهم شده، نقشه ایران همچنان در نقشه مناطق قابل دسترس وب‌سایت استارلینک به رنگ خاکستری است و علاوه بر آن پایانه‌ها و تجهیزات این سرویس اینترنتی به طور رسمی وارد کشور نشده است و امکان برقراری اتصال بدون این موارد وجود نخواهد داشت.

 یکی از کاربران در توییتر از ایلان ماسک پرسید که آیا خبری از اینترنت استارلینک در ایران دارد؟ و ایلان ماسک در پاسخ به او نوشت: در ایران چند پایانه فعال وجود دارد.

با این وجود هنوز به طور قطع نمی‌توان گفت که آیا اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در دسترس کاربران قرار گرفته است یا خیر.

جان اسکات ریلتون(John Scott-Railton)، محقق ارشد آزمایشگاه سیتیزن در دانشکده مانک دانشگاه تورنتو در این مورد می‌گوید: استارلینک نیز همچون هر فناوری ارتباطی دیگر، سیگنال‌های رادیویی منتشر می‌کند و بنابراین می‌توان آنها ردیابی کرد.

جیسون هیلی(Jason Healey) محقق ارشد دانشکده روابط بین‌الملل در دانشگاه کلمبیا نیز می‌گوید که امکان پیدا کردن دیش استارلینک و ردیابی فرستنده امواج رادیویی وجود دارد.

با در نظر گرفتن تمامی این موارد، اینترنت ماهواره‌ای استارلینک راه درازی برای پیمودن دارد و تا پوشش کامل تمامی مناطق جهان و اتصال شبکه‌ای پر قدرت با تاخیر کم همچنان باید ماهواره‌های بیشتری به مدار زمین پرتاب شود.