ارزش واقعی یارانه نقدی چقدر است؟

دولت رئیسی سال گذشته با سروصدای زیاد در رسانه‌ها اقدام به افزایش حدود ۲۵۰ هزار تومانی یارانه نقدی کرد. البته مجلس شرط و شروطی را برای دولت تعریف کرده بود چرا که نمایندگان اعتقاد داشتند تورم بالای ۴۰ درصد پس از مدت زمان کوتاهی بار دیگر ارزش یارانه معیشتی را به شدت کاهش خواهد داد.

اما حالا که بیش از یکسال از اغاز به کار دولت گذشته نه تنها هیچ یک از شروط بهارستانی‌ها اجرا نشده، بلکه جهش شدید تورم کالاهای اساسی باعث شده تا ارزش یارانه نقدی به میزان بسیار زیادی کاهش یابد. این در حالی است که دولت و برخی از نمایندگان حامی سیاست‌های کابینه سیزدهم، یارانه ۳۰۰ هزار تومانی را راهکاری برای افزایش قدرت خرید مردم معرفی می‌کردند.

اما واقعا ارزش واقعی یارانه نقدی که دولت رئیسی با تبلیغات رسانه‌ای گسترده آن را به ۳۰۰ هزار تومان افزایش داد، در حال حاضر چقدر است؟

برای محاسبه ارزش واقعی یارانه نقدی ۳۰۰ هزار تومانی باید سری به گزارش نرخ تورم مرکز آمار بزنیم؛ طبق این گزارش نرخ تورم سالانه در مهر ۱۴۰۱ بیش از ۴۲ درصد اعلام شده است. با این اوصاف ارزش واقعی یارانه ۳۰۰ هزار تومانی که سال گذشته مصوب شد در حال حاضر به اندکی بیش از ۱۷۱ هزار تومان کاهش یافته است!

هرچند برخی کارشناسان اعتقاد دارند برای محاسبه ارزش واقعی یارانه نقدی باید به‌جای نرخ تورم سالانه کشور، نرخ تورم کالاهای اساسی را در نظر بگیریم. چرا که قرار بود یارانه کمک حال مردم برای تامین نیازهای اساسی باشد.

ارزش واقعی یارانه نقدی چقدر است؟

بار دیگر به گزارش مرکز آمار برگردیم؛ نرخ تورم کالاهای اساسی در مهرماه معادل ۷۱ درصد ثبت شده است. حال اگر این معیار سنجش ارزش یارانه نقدی را رقم تقریبی ۷۰ درصد در نظر بگیریم به رقم عجیب ولی واقعی حدود ۱۰۰ هزار تومان می‌رسیم! به عبارتی می‌توان گفت یارانه ۳۰۰ هزار تومانی سال ۱۴۰۰ امروز کمتر از ۱۰۰ هزار تومان می‌ارزد!

اما داستان زمانی جالب‌تر می‌شود که بخواهیم ارزش یارانه ۳۰۰ هزار تومانی را برای سال آینده و با فرض ثابت ماندن تورم سالیانه ۴۰ درصدی محاسبه کنیم. این محاسبه، یک ضرب و تقسیم ساده است اما حقایق پنهان شده بین این اعداد و ارقام؛ کوچک و کوچکتر شدن لحظه به لحظه سفره مردمی است که رئیسی همواره وعده بهبود معشیت‌شان را می‌دهد.

ارزش واقعی یارانه نقدی چقدر است؟ اگر یارانه نقدی را رقم ۳۰۰ هزار تومان در نظر بگیریم، با توجه به نرخ تورم اعلامی از سوی مرکز آمار یعنی همان ۴۲.۹ درصد به‌عنوان نرخ تورم سالانه مهرماه، ارزش واقعی یارانه هم‌اکنون به ۱۷۱هزار و ۳۰۰ تومان رسیده است!

آذرماه ۱۳۸۹ بود که در دولت احمدی‌نژاد پرداخت یارانه به حساب مردم کلید خورد. در آن مقطع زمانی تصمیم بر آن شد تا به حساب هر شخص ۴۵ هزار تومان به‌عنوان کمک نقدی واریز شود. نرخ تورم اعلامی سال ۸۹، ۱۲.۴ درصد بود. ۱۲ سال از این تصمیم پر سروصدا می‌گذرد. هم‌اکنون خانوارها بنا به تعداد اعضا و دهکی که در آن قرار دارند، بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان دریافت می‌کنند. البته اشاره‌ای هم باید به آبان ۹۸ داشته باشیم که با اصلاح قیمت بنزین، بیش از ۶۰ میلیون نفر گزینش شدند و یارانه معیشتی با رقم بین ۵۵ تا ۲۰۵ هزار تومان برای خانوارهای یک‌نفره تا پنج نفره و بالاتر واریز شد. اما بعد از مدتی این ماجرا منتفی و در سیاست‌های حمایتی تجدیدنظر شد.

دانستن این موضوع که برخی منابع خط فقر مطلق را برای خانوار ۴نفره تهرانی در سال جاری، به میزان ۱۲میلیون تومان برآورد کرده‌اند، بر عمق این بحران می‌افزاید. البته، برخی فعالان کارگری این رقم را ۱۸ تا ۲۰ میلیون تومان اعلام می‌کنند که با در نظر گرفتن اینکه دستمزد کارگران از ۶ میلیون تومان فراتر نمی‌رود، بر نگرانی‌ها از بابت اینکه این طبقه نتواند از پس تامین حداقلی‌ترین نیازهای خود برآید، دامن زده است. با اینحال، به نظر می‌رسد دولت فعلا قصد ندارد خط فقر را به طور رسمی اعلام کند و همین امر این شائبه را ایجاد کرده که این نهاد با  پشت گوش انداختن این وظیفه اساسی می‌خواهد از پاسخگو نبودن درآمد در برابر هزینه زندگی اقشار فقیر شانه خالی کند.

حذف کالابرگ و هشدار درباره موج جدید گرانی

نگرانی بعدی به تعویق افتادن اجرای طرح کالابرگ برمی‌گردد. در حالی‌که قرار بود این طرح از شهریور به اجرا درآید به مهرماه موکول شد و پس از آن دولتمردان خبر از منتفی شدن آن با اسم رمز نبود زیرساخت دادند. اما به‌تازگی جعفر قادری- عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس- به تجارت‌نیوز گفته است که دولت برای اجرای این طرح پول ندارد! این در حالیست که قرار بود در ضمن اجرای این طرح، قیمت‌ها به شهریورماه سال ۱۴۰۰ برگردند. حالا، با وجود تورم افسارگسیخته و یارانه‌ای که دردی از مردم دوا نمی‌کند، هشدارها درباره‌ی ایجاد موج جدید گرانی در نیمه دوم سال بالا گرفته است.