تشنج چطور اتفاق می‌افتد و برای مقابله با آن چه باید کرد؟

از لحاظ آماری، تقریبا از هر ۲۶ نفر یک نفر به صرع دچار است، یعنی وضعی که در آن فرد دچار تشنج‌های مکرر و بدون محرک و علت خاص می‌شود. اما دچار تشنج شدن همیشه به این معنا نیست که شخص مبتلا به صرع است.

تشنج از جمله ممکن است ناشی از آسیب دیدن شدید سر، ترک الکل، و میزان قند خون زیاد باشد. تقریبا از هر ده نفر یک نفر در طول زندگی دچار تشنج می‌شود.

کانورسیشن در گفتگو با دکتر جیکوب پلینن، متخصص مغز و اعصاب با تخصص ویژه در حوزه صرع، به موضوع تشخیص تشنج از صرع و راه‌های رویارویی با آن پرداخته است.

به گفته دکتر پلینن، چگونگی تشنج در افراد متفاوت است. در برخی افراد، تشنج احساسی کاملا درونی است. از دید شاهد آموزش‌ندیده و ناظر ناآشنا به این مسئله، ممکن است چنین به نظر بیاید که هیچ مشکلی نیست. در واقع، بیشتر افراد مبتلا به صرع در ابتدا فقط تشنج‌های نسبتا ملایم و غیرحمله‌ای دارند و به مرور زمان دچار حمله‌های تشنجی می‌شوند.

اما افراد دیگری هستند که وقتی تشنج می‌گیرند، دچار حمله عصبی سراسر بدن می‌شوند و بیهوش می‌شوند. اغلب ما با این نوع تشنج آشناییم، احتمالا به این دلیل که در فیلم‌های سینمایی و تلویزیونی آن را چنین نمایش می‌دهند. این نوع تشنج خطرناک‌ترین نوع تشنج است.

این نوع تشنج‌ها ناگهانی و بدون محرک است و چند دقیقه طول می‌کشد. پس از پایان تشنج و به‌هوش آمدن، شخص معمولا از چند دقیقه تا چند ساعت احساس خستگی مفرط و گیجی دارد.

شایع‌ترین نوع تشنج‌های صرعی تشنج‌های کانونی‌اند، یعنی از ناحیه معینی در مغز ناشی می‌شوند. دو سوم همه موارد تشنج و ۹۹ درصد موارد تشنج بعد از ۲۵ سالگی از این نوع است.

تشنج‌های صرعی ممکن است با علامت‌های غیرحمله‌ای مانند خیره شدن به یک نقطه، ناتوانی در واکنش نشان دادن، حرکت‌های تکراری، و احساسات کاملا درونی شروع شود که یا متوقف می‌شود یا تا مرحله تشنج حمله‌ای و از دست دادن هشیاری پیشرفت می‌کند.

به‌عنوان ناظر چطور می‌توانید کمک کنید؟
نخست به فکر ایمنی و آسیب ندیدن فرد باشید. بسیاری از صدمات پس از تشنج ناشی از زمین افتادن یا برخورد با اجسام سفت و تیز است. اگر فردی که دچار تشنج است دارد می‌افتد، کمک کنید که به‌آرامی روی زمین دراز بکشد و چیز نرمی زیر سرش بگذارید.

در مرحله حمله ناشی از تشنج، تنفس ممکن است بریده‌بریده شود. بنابراین، فرد را به پهلو بچرخانید تا بتواند راحت‌تر نفس بکشد و خطر توقف تنفس کاهش یابد.

هیچ چیز در دهان فرد دچار تشنج نگذارید. این کار غیرضروری و خطرناک است. آن‌ها را مهار نکنید و فریاد نزنید. هیچ‌یک از این کار‌ها تشنج را مهار و متوقف نمی‌کند.

پس از تشنج، و با بهبود تدریجی و بیدار شدن فرد، به او کمک کنید که در محل امنی بنشیند. تا زمانی که فرد کاملا بیدار نشده است به او آب یا غذا ندهید. همچنین، تا زمانی که فرد کاملا هوشیار نشده است در کنارش بمانید.

در صورتی که مشکل تنفسی ادامه یابد یا فرد در آب تشنج کند یا باردار باشد، یا اگر فردی برای اولین بار به تشنج دچار می‌شود یا بدون اینکه صرع داشته باشد دچار تشنج شده است، حتما با اورژانس تماس بگیرید.

آیا درمان‌های جدید وجود دارد؟
افراد مبتلا به صرع، به‌ویژه آن‌هایی که تشنج مکرر دارند، اغلب دارو‌های اضطراری با خود دارند. برخی از این دارو‌ها خوراکی و برخی دیگر قرص‌های حل‌شدنی‌اند که داخل گونه‌ها یا زیر زبان گذاشته می‌شود. برخی دیگر نیز به‌صورت اسپری بینی یا ژل‌های مقعدی‌اند.