سلامتی بو دارد؛ این بو را چگونه تشخیص بدهیم؟

از زمان یونان باستان ما می‌دانستیم که وقتی حال مان خوب نیست بوی متفاوتی داریم. در حالی که امروزه ما بر تجزیه و تحلیل خون تکیه می‌کنیم پزشکان یونان باستان از بو برای تشخیص بیماری‌ها استفاده می‌کردند. اگر آنان نفس شما را استشمام کرده و آن را به عنوان fetor hepaticus (به معنی کبد بد) توصیف می‌کردند بدان معنا بود که شما ممکن است به سمت نارسایی کبدی بروید. اگر بوی یک فرد شیرین یا میوه‌ای بود پزشکان فکر می‌کردند که این بدان معناست که قند‌ها در دستگاه گوارش تجزیه نمی‌شوند و آن فرد احتمالا به دیابت مبتلاست. از آن زمان علم نشان داده که یونانیان باستان حق داشتند که استدلال کنند نارسایی کبد و دیابت و بسیاری از بیماری‌های دیگر از جمله بیماری‌های عفونی بوی متمایزی به نفس شما می‌دهند.

"لینوس پاولینگ" شیمیدان برنده جایزه نوبل در سال ۱۹۷۱ میلادی ۲۵۰ ماده شیمیایی مختلف گازی را در نفس شمارش کرد به این مواد شیمیایی گازی ترکیبات آلی فرار (Volatile Organic Compound) یا به اختصار VOC می‌گویند. از زمان کشف پاولینگ دانشمندان دیگر صد‌ها ترکیبات آلی فرار دیگر را در نفس ما کشف کرده اند.

ما آموخته ایم که بسیاری از آن ترکیبات بو‌های متمایزی دارند، اما برخی از آن‌ها بویی ندارند که بینی ما بتواند آن را درک کند. دانشمندان بر این باورند که چه یک ترکیب آلی فرار بویی داشته باشد که بینی ما قادر به تشخیص آن باشد یا قادر به تشخیص آن نباشد آن ترکیبات می‌توانند اطلاعاتی را در مورد میزان سلامت یک فرد نشان دهند. برای مثال، شروع بیماری پارکینسون مردی اسکاتلندی توسط "جو میلنر" همسرش که پرستاری بازنشسته بود تشخیص داده شد. او این تشخیص را سال‌ها پیش در سال ۲۰۰۵ میلادی انجام داده بود. این کشف منجر به برنامه‌های تحقیقاتی با جو میلنر برای شناسایی دقیق بوی آن بیماری شد.

سگ‌ها به دلیل استعداد‌های پیچیده‌تر بویایی خود می‌توانند بیماری‌های بیش تری را نسبت به انسان‌ها بو کنند. با این وجود، تکنیک‌های فناوری مانند طیف سنجی جرمی تجزیه‌ای که جهت اندازه گیری نسبت جرم به بار یون‌ها به کار می‌رود تغییرات ظریف تری را در مورد ویژگی‌های ترکیبات آلی فرار که با بیماری‌های روده، پوست و تنفسی و هم چنین بیماری‌های عصبی مانند پارکینسون مرتبط است نشان می‌دهد. محققان بر این باورند که روزی برخی از بیماری‌ها به سادگی با تنفس در دستگاه تشخیص داده می‌شوند.

ترکیبات آلی فرار از کجا نشئت می‌گیرند؟
نفس تنها منبع ترکیبات آلی فرار در بدن نیست. آن ترکیبات هم چنین از پوست، ادرار و مدفوع خارج می‌شوند. ترکیبات آلی فرار از پوست نتیجه میلیون‌ها غدد پوستی هستند که مواد زائد متابولیک را از بدن خارج می‌کنند و هم چنین نتیجه مواد زائد تولید شده توسط باکتری‌ها و سایر میکروب‌هایی هستند که روی پوست مان زندگی می‌کنند. تعریق مواد مغذی اضافی برای متابولیسم این باکتری‌ها را تولید می‌کند که می‌تواند منجر به ترکیبات آلی فرار به طور خاص بدبو شود. بوی عرق تنها کسری از رایحه‌های ترکیبات آلی فرار را تشکیل می‌دهد. پوست و هم چنین میکروبیوم‌های روده ما از تعادل ظریف این میکروب‌ها ساخته شده اند.

دانشمندان بر این باورند که آن‌ها بر روی سلامت مان تاثیر می‌گذارند، اما ما هنوز چیز‌های زیادی در مورد نحوه عملکرد این رابطه نمی‌دانیم. برخلاف روده مطالعه پوست نسبتا آسان است می‌توانید نمونه‌های پوستی از انسان‌های زنده را بدون نیاز به رفتن به عمق بدن جمع آوری کنید. دانشمندان فکر می‌کنند که ترکیبات آلی فرار پوست می‌توانند بینش‌هایی را در مورد نحوه همکاری باکتری‌های میکروبیوم و بدن انسان برای حفظ سلامتی و محافظت از ما در برابر بیماری ارائه دهند.

اکنون پژوهشی در این باره در حال انجام است که آیا اصطلاحا امضای ترکیبات الی فرار پوست می‌تواند ویژگی‌های مختلف فردی را که به آن تعلق دارد نشان دهد یا خیر. این پیام‌ها در امضا‌های ترکیبات آلی فرار پوست احتمالا علت نحوه تشخیص افراد توسط سگ‌ها از طریق بو می‌باشد.

محققان در مراحل نسبتا اولیه در این زمینه تحقیقاتی قرار دارند، اما مشخص شده که می‌توانند که نر‌ها را از ماده‌ها براساس میزان اسیدی بودن ترکیبات آلی فرار تشخیص دهند. آنان از طیف سنجی جرمی تجزیه‌ای برای مشاهده این موضوع استفاده می‌کنند، زیرا بینی با قابلیت متوسط انسان برای تشخیص آن ترکیبات آلی فرار به اندازه کافی پیچیده نیست.

دانشمندان هم چنین می‌توانند تا چندین سال از سن فرد را با دقت معقول از روی ترکیبات آلی فرار پوست او پیش بینی کنند. با توجه به اینکه استرس اکسیداتیو در بدن ما با افزایش سن افزایش می‌یابد، امکان تشخیص سن امری تعجب آور نیست. استرس اکسیداتیو زمانی رخ می‌دهد که سطح آنتی اکسیدان شما کم باشد و باعث آسیب جبران ناپذیری به سلول‌ها و اندام‌های مان شود. نتیجه تحقیقات تازه صورت گرفته محصولات جانبی این آسیب اکسیداتیو را در ترکیبات الی فرار پوست نشان داده است. این ترکیبات آلی فرار نه تنها مسئول ایجاد بو در افراد هستند بلکه توسط گیاهان، حشرات و حیوانات به عنوان یک کانال ارتباطی مورد استفاده قرار می‌گیرند. گیاهان با استفاده از ترکیبات آلی فرار در گفتگویی ثابت با سایر موجودات از جمله گرده افشان ها، گیاهخواران، گیاهان دیگر و دشمنان طبیعی آن‌ها مانند باکتری‌های مضر و حشرات هستند. ترکیبات الی فرار مورد استفاده برای این گفتگوی رفت و برگشتی به عنوان فِرومون شناخته می‌شوند.

علم در مورد فرومون‌های عشق چه چیزی نشان داده است؟
در قلمرو حیوانات، شواهد خوبی وجود دارد که نشان می‌دهند ترکیبات آلی فرار می‌توانند به عنوان آفرودیزیک (هوس افزا) عمل کنند. برای مثال، موش‌ها دارای میکروب‌هایی هستند که به ترکیبی بویژه به نام تری متیل آمین کمک می‌کنند که به موش‌ها اجازه می‌دهد تا گونه‌های جفت احتمالی را تایید کنند. خوک‌ها و فیل‌ها نیز دارای فرومون‌های جنسی هستند. این امکان وجود دارد که انسان‌ها نیز برای جذب جفت کامل ترکیب الی فرار تولید کنند. دانشمندان هنوز سایر ترکیبات آلی فرار که از بدن مان آزاد می‌شوند را به طور کامل رمزگشایی نکرده اند. با این وجود، شواهد موجود در مورد فرومون‌های عشق انسان تاکنون در بهترین حالت بحث برانگیز بوده اند. یک نظریه نشان می‌دهد که آن‌ها حدود ۲۳ میلیون سال پیش از بین رفتند زمانی که نخستی‌ها دید کامل رنگی پیدا کردند و شروع به تکیه بر دید تقویت شده خود برای انتخاب جفت کردند.

با این وجود، ما بر این باور هستیم که چه فرومون‌های انسانی وجود داشته باشد چه نداشته نباشد ترکیب آلی فرار می‌تواند نشان دهد که ما از نظر مواردی مانند افزایش سن، تغذیه و تناسب اندام، باروری و حتی سطح استرس چه کسی و چگونه هستیم. این امضا احتمالا حاوی نشانگر‌هایی است که می‌توانیم از آن برای نظارت بر سلامت و تشخیص بیماری استفاده کنیم.