شوک مالیاتی در سال جدید برای مردم

سازمان امور مالیاتی اخیرا در اطلاعیه‌ای اعلام کرده است که در سال جدید نرخ مالیات بر ارزش افزوده از ۹ درصد به ۱۰ درصد افزایش خواهد یافت؛ این در حالی است که مالیات بر ارزش افزوده و افزایش آن در شرایط رکود تورمی فعلی نه تنها مشکلی را حل نخواهد کرد بلکه بر سفره مردم نیز اثر منفی خواهد گذاشت و فشار مالیاتی را به مردم افزایش خواهد داد.

مالیات بر ارزش افزوده مالیاتی است که بر ارزش افزوده کالا‌ها و خدمات در هر مرحله از تولید و توزیع اخذ می‌شود. این مالیات با هدف ایجاد درآمد برای دولت در سال اخیر افزایش پیدا کرده است، ولی افزایش مالیات بر ارزش افزوده می‌تواند اثرات مخرب، ضد تولیدی و تورمی بر اقتصاد داشته باشد.

یکی از اثرات اولیه و بسیار مهم افزایش مالیات بر ارزش افزوده، کاهش مصرف خانوار‌ها در اقتصاد است. با افزایش قیمت تمام شده کالا‌ها و خدمات به دلیل افزایش نرخ مالیات بر ارزش افزوده، مصرف کنندگان بخشی از هزینه‌های مصرفی خود را کاهش می‌دهند. این کاهش تقاضا تأثیر منفی بر تولید کشور خواهد داشت و منجر به کاهش تولید و حتی از دست دادن مشاغل شود. در ایران که هم اکنون با رکود اقتصادی و تورم نیز مواجه است، چنین کاهشی در مصرف می‌تواند مشکلات موجود را تشدید کند و ضربه بزرگی به جهش تولید و رشد اقتصاد بزند.

علاوه بر این، افراد و خانوار‌های کم درآمد به طور نامتناسبی بسیار بیشتر از سایرین، تحت تأثیر افزایش مالیات بر ارزش افزوده قرار دارند. خانوار‌های با درآمد پایین‌تر مجبور هستند که درصد بیشتری از درآمد خود را صرف کالا‌ها و خدمات مشمول مالیات بر ارزش افزوده کنند، بنابراین هرگونه افزایش در نرخ مالیات مستقیماً بر قدرت خرید آن‌ها تأثیر می‌گذارد. این رویکرد متناقض دولت در این زمینه نیز می‌تواند منجر به کاهش سطح رفاه مردم و افزایش بیشتر نابرابری درآمد در جامعه شود.

افزایش مالیات بر ارزش افزوده علاوه بر اثر کاهش مصرفی خود، اثرات دیگری نیز دارد که بر تولید داخلی تأثیر منفی می‌گذارد. با افزایش مالیات بر ارزش افزوده، مشاغل درگیر رکود اقتصادی که با عدم تامین مالی مناسب و وضعیت بد گردش مالی پایین در سطح بنگاه روبرو هستند؛ با فشار افزایش مالیات بر ارزش افزوده، به سمت افزایش قیمت تمام شده کالای خود خواهند رفت و این رویکرد در نهایت منجر به کاهش رقابت آن‌ها نیز خواهد شد و رقابت تولیدکنندگان داخلی با تولیدکنندگان خارجی را در بازار‌های صادراتی دشوارتر کند. در نتیجه، برخی از کسب و کار‌ها ممکن است مجبور به کوچک کردن یا حتی تعطیل شوند که منجر به کاهش تولید کلی و رشد اقتصادی شود.

علاوه بر این، افزایش مالیات بر ارزش افزوده می‌تواند اثرات تورمی بر اقتصاد داشته باشد. همانطور که کسب و کار‌ها هزینه‌های بالاتر را در قالب قیمت‌های بالاتر به مصرف کنندگان منتقل می‌کنند، تورم می‌تواند افزایش یابد. این می‌تواند قدرت خرید مصرف‌کنندگان را حتی بیشتر کاهش دهد و منجر به کاهش درآمد واقعی و کاهش بیشتر مصرف شود.

در پایان افزایش مالیات بر ارزش افزوده در سال ۱۴۰۳ اثرات مخرب، ضد تولیدی و تورمی بر اقتصاد دارد. به گونه‌ای که چند روز قبل، سازمان امور مالیاتی در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که در سال جدید نرخ مالیات بر ارزش افزوده از ۹ درصد به ۱۰ درصد افزایش خواهد یافت و این رویکرد به معنای کاهش قدرت خرید مردم و همچنین کاهش تقاضای کل جامعه در سال آتی است که مقام معظم رهبری شعار سال ۱۴۰۳ را جهش تولید با مشارکت مردم عنوان کرده است و این اقدام نظام مالیاتی اولین تنبیه و در رویکردی عکس شعار سال در جهت تعمیق رکود تولید و کاهش رفاه مردم است!