سیده معصومه تقی زاده در یادداشتی درباره مصرف نوشیدنیها و اهمیت آن در رژیم غذایی سالم نوشت: نوشیدنیها به کیفیت رژیم غذایی کودکان کمک میکنند. با توجه به این که کودکان اغلب به عادات اولیه رژیم غذایی در بزرگسالی خود ادامه میدهند آموزش والدین به رعایت یک رژیم غذایی سالم برای کودکان در اولویت است.
با توجه به فراگیری چاقی، نوشیدنیهای شیرین میتوانند یک منبع کالری زیاد برای کودکان باشند نوشیدن بیش از حد نوشابه، نوشیدنیهای ورزشی و نوشیدنیهای با طعم میوه میتوانند باعث شوند کودکان کالری و قندهای اضافه دریافت کنند دهد وقتی به جای آب، نوشیدنیهای شیرین و آبمیوه اضافی برای کودکان سرو میشود، قند و کالری اضافی دریافت میشود.
در مقابل، آب یک نوشیدنی کم هزینه و بدون کالری است که میتواند کالری اضافه شده را کاهش آب همچنین به هیدراته کردن بدن در حال رشد کودکان کمک میکند. هرچند آب جزء مواد قابل جایگزین نیست ولی میتوان وعدههای غذایی و میان وعدهها را همراه با شیر و سایر نوشیدنیهای سالمتر سرو کرد.
باید توجه داشت که به نوزادان کمتر از ۶ ماه نباید آب ساده داده شود. برای کاهش مصرف قندهای اضافه شده توسط کودکان پیش دبستانی و دانش آموزان، توصیه میشود که آب آشامیدنی هم در داخل فضای آموزشی و هم در فضای باز در طول روز قابل مشاهده و در دسترس باشد.
شیر، آب میوه و سایر نوشیدنیها
اگرچه تاکید بر دریافت کافی آب آشامیدنی است، اما مصرف نوشیدنیهایی مانند شیر و آب میوه هم اهمیت دارد. با توجه به اینکه مواد مغذی آنها برای کودکان با هم تفاوت دارند الزامات و توصیههای مربوط به آب، آبمیوه، شیر و نوشیدنیهای شیرین در ادامه بیان میشوند:
آب آشامیدنی، سالمترین نوشیدنی برای کودکان
شیر
برای کودکان نوپا ۲ سال به بالا مصرف شیر ۱٪ یا شیر بدون چربی در وعده صبحانه توصیه میشود ولی به کودکان نوپا ۱ ساله شیر کامل داده شود. آب نمیتواند جایگزین شیر مورد نیاز در رژیم غذایی کودکان شود، اما میتوان آب را با شیردر کنار وعدههای غذایی (میان وعده ناهار و شام) سرو کرد باید در نظر داشت که در تمام روز آب باید همیشه به عنوان نوشیدنی در دسترس کودکان باشد.
آب میوه
برای برآورده کردن نیاز به املاح و ویتامینها کودکان، باید میوه و سبزیجات سرو گردد؛ که در الگوی غذای کودک میتواند بصورت آب میوه/سبزیجات برای صبحانه یا میان وعده و به عنوان یکی از دو وعده میوه یا سبزیجات مورد نیاز در هر دو وعده ناهار وعصرانه در نظر گرفته شود.
حتی اگر آب میوه حاوی مواد مغذی مهمی باشد، یک وعده آبمیوه معمولا کالری بیشتری نسبت به یک وعده میوه یا سبزیجات کامل دارد
برای به عنوان مثال، نصف فنجان برشهای سیب حاوی ۲۸ کالری است نصف فنجان آب سیب حاوی ۵۸ کالری بیش از دو برابر کالری از برشهای سیب است. سرو آب میوه بیشتر از مقدار توصیه شده در کودکان میتواند منجر به دریافت کالری اضافی شده و بروز اضافه وزن یا چاقی گردد.
توصیه میشود میوهها یا سبزیجات کامل برای کودکان سرو شود که هم از نوشیدن بیش از حد آب میوه جلوگیری میکند و هم اینکه میوه کامل نسبت به آب میوه مواد مغذی بیشتری دارد و از طرفی میوهها و سیزیجات فیبر رژیمی را فراهم میکنند. باید در نظر داشت هر چند آب میوهها حاوی کالری بیشترهستند، ولی مانند میوههای کامل به کودکان احساس سیری نمیدهند.
وقتی میوه کامل یا سبزیجات به عنوان بخشی از میان وعده سرو میکنید آب را میتوان به عنوان نوشیدنی میان وعده سرو کرد.
آبمیوه و سایر نوشیدنیهای شیرین
توصیه میشود که کودکان نوشیدنیهای شیرین (آبمیوههایی که ۱۰۰ % نیستند) مثل آب میوه، نوشیدنیهای ورزشی، چای شیرین، شیر طعم دار، یا نوشابه را مصرف نکنند نوشیدنیهای میوهای معمولاً حاوی مقدار بسیار کمی آب میوه واقعی و مقادیر زیادی شکر اضافه شده هستند.
کودکان ۱ ساله یا بزرگتر
آب آشامیدنی باید در طول روز به راحتی در دسترس کودکان باشد. آب نباید در وعدههای غذایی یا میانوعدهها جایگزین شیر رژیم غذایی شود. با این حال، سرو آب همراه با شیر در وعدههای غذایی و میان وعده خوب است.
کودکان زمانی که از نظر بدنی فعال هستند یا زمانی که هوا گرم است به آب اضافی برای نوشیدن نیاز دارند. اطمینان حاصل کنید که بچهها قبل و در طول دورههای فعالیت بدنی آب مینوشند. اگر در مراکز آموزشی فوارههای آبخوری وجود دارد باید آنها را تمیز نگه داشت و به کودکان آموزش داد که بدون دهان زدن به دستگاه آبخوری با فنجان یا بطری آب بنوشند.
هنگامی که مسواک زدن بعد از غذا انجام نمیشود، باید به کودکان آب برای نوشیدن داده شود تا غذا از روی دندانهای شسته شود.
زمانی که آبمیوه سرو میشود، باید فقط آب میوه پاستوریزه خالص (۱۰۰%) یا آب میوه کامل رقیق شده با آب باشد و از مصرف شیرینیهای غلیظ مانند آب نبات، نوشابههای گازدار، نوشیدنیهای شیرین، شهد میوه و طعم دار خودداری گردد.
کودکان کمتر از ۱ سال
به نوزادان به خصوص در ۶ ماه اول زندگی نباید آب ساده داده شود. قبل از ۱۲ ماهگی نباید به نوزادان آب میوه داد. میوه کامل، له شده یا پوره شده برای نوزادان از ۷ ماهگی تا ۱ سالگی توصیه میشود. اگر نوزادان در روزهای گرم به مایعات اضافی نیاز دارند، شیر دوشیده شده مادر در بطری را میتوان به آنان داد.
پیشنهادها
از طرق مختلف میتوان کودکان را به نوشیدن نوشیدنیهای سالمتر تشویق کرد. میتوانید نوشیدنی درست کنید:
به پارچهای آب، توتهای تازه یا منجمد، برشهای پرتقال، لیمو و لیموترش؛ یا گیاهان تازه مانند نعناع را اضافه کنید. مطمئن شوید چیزی که اضافه میکنید به اندازه کافی بزرگ باشد که خطر خفگی برای کودکان ایجاد نکند.
آب را در محلی قرار دهید که دسترسی کودکان به آن آسان باشد. از پارچهای اندازه کودک استفاده کنید تا کودکان بتوانند مهارتهای حرکتی خود را در حالی که برای خود آب میریزند تقویت کنند.
کودکان را تشویق کنید که بطریهای آب خود را برای نوشیدن آب در طول روز بیاورند. مطمئن شوید که آنها روزانه ضد عفونی و خشک میشوند.
به خانوادهها برچسب، آهنربا یا پوستری بدهید تا در خانه جملاتی مانند: "ما برای تشنگی اول آب مینوشیم" را روی درب یخچال بچسبانند.
از فعالیتها نوشیدنی سالمتر هنگام انجام آنها با کودکان عکس بگیرید و تصاویر را در محل خود برای دیدن همه نمایش دهید. شما همچنین میتوانید کودکان را نمایش دهید.
آب و نوشیدنیهای سالمتر را در منوها فهرست کنید.
سرو کردن نوشیدنیهای سالمتر، مانند آب، شروعی عالی برای کودک شما ایجاد میکند.
ایجاد عادات سالم مادام العمربه یاد داشته باشید، آب بهترین انتخاب است.
آب حاوی کالری نیست وبرای هیدراته نگه داشتن بچهها بدون کالری اضافی مفید است.
نوشابه، نوشیدنیهای ورزشی، و نوشیدنیهای با طعم میوه منبع اصلی قند و کالری غیر ضروری برای کودکان هستند
با رفتار خود فرزندان را به نوشیدن آب تشویق کنید: خودت آب بنوش
به جای آب میوه، میوهها و سبزیجات کامل را زیاد سرو کنید.