کدام کاندیدا نباید رئیس‌ جمهور ایران شود!؟

در فاصله ۱۳ روز مانده به برگزاری چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری، رقابت کاندیدا‌ها برای جلب آرای‌عمومی در حالی ادامه دارد که بررسی عملکرد هواداران کاندیدا‌ها در فضای رقابت‌های انتخاباتی، می‌تواند به‌عنوان شاخص معتبری به‌منظور انتخاب «گزینه اصلح» درنظر گرفته شود.
 اگرچه این روز‌ها تقریبا همه چهره‌ها و جریان‌های سیاسی بر اصل «رعایت اخلاق انتخاباتی» تأکید دارند، اما زیر ذره‌بین بردن عملکرد هواداران، یکی از محوری‌ترین سنجه‌ها برای بررسی میزان پایبندی کمپین‌های انتخاباتی نسبت به رعایت اصول اخلاقی است.

اهمیت چنین شاخصی، در فهم این نکته محوری نهفته است که میزان کنترل کاندیدا‌ها بر رفتار و عملکرد انتخاباتی حامیان و هواداران، نشان‌دهنده میزان تسلط آنان بر جریان‌های پیرامونی است؛ موضوعی که می‌تواند گویای میزان توانمندی کاندیدا‌ها برای اداره مناسب امور در دولت آینده باشد.

میزان کنترل کاندیدا‌ها بر رفتار‌ها و فعالیت‌های طرفداران در شرایطی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین معیار‌های انتخاب «رئیس‌جمهور صالح» مطرح می‌شود که جامعه به این نکته محوری واقف است که کاندیدایی که توانایی کنترل رفتار‌های انتخاباتی غیراخلاقی حامیان و هواداران خود را نداشته باشد، به‌طورقطع در برقراری حداکثری «انسجام اجتماعی» نیز ناکام خواهد بود.

کاندیدا‌ها از زاویه‌دید هواداران

عملکرد حامیان و جمعیت هواداران کاندیدا‌ها در رقابت‌های انتخاباتی را می‌توان نمودی از ویژگی‌های کاندیدا به‌حساب آورد؛ گزاره‌ای که رأی‌دهندگان را به مسیر صحیح انتخاب هدایت خواهد کرد. در چنین شرایطی عدم‌کنترل کاندیدایی بر کمپین‌های هواداری، پیام‌های روشنی به جامعه مخابره می‌کند که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.

بی‌توجهی به انسجام اجتماعی: کاندیدایی که توانایی کافی برای کنترل هواداران خود در مسیر رعایت الزام‌های یک رقابت انتخاباتی اخلاقی را ندارد، این پیام روشن را به جامعه مخابره می‌کند که «انسجام اجتماعی» در دولت او مورد تهدید جدی قرار خواهد گرفت.
امید بستن به حاشیه‌سازی‌ها: رعایت‌نشدن اخلاق انتخاباتی از سوی هواداران کاندیدا‌ها و عدم‌تأثیرگذاری کاندیدا بر چنین جریانی، به‌روشنی گویای این واقعیت است که او پیش از آنکه از برنامه‌ها و نقشه‌راه مدونی برای قانع‌کردن افکارعمومی برخوردار باشد، به حاشیه‌سازی‌ها امید بسته است.
فرافکنی در دولت آینده: زمانی که رویکرد‌های تخریبی حامیان یک کاندیدا از سوی او مذموم شمرده نمی‌شود و کاندیدا کنترلی بر کمپین‌های انتخاباتی خود ندارد، این پیام روشن به جامعه مخابره می‌شود که دست دولت آینده از ابزار‌های کارگشا خالی است.
سهم‌خواهی‌های پیش‌رو: یکی دیگر از مهم‌ترین پیام‌های عدم‌تسلط کاندیدا بر فعالیت‌های تخریبی هواداران و جریان‌های حامی، می‌تواند معطوف به این نکته باشد که باید در دولت آینده در انتظار سهم‌خواهی‌های گسترده‌ای بود و دولت آینده باید پاسخگوی افرادی و جریان‌های مختلف باشد.
عدم‌تسلط بر کابینه: کاندیدایی که از توانایی کافی برای جمع‌وجورکردن حواشی تبلیغاتی پیرامون کمپین‌های انتخاباتی خود برخوردار نباشد، این پیام را به جامعه ارسال می‌کند که مردم باید در انتظار دولتی باشند که به‌دلیل عدم‌تسلط رئیس‌جمهور، از داخل آن صدای ساز‌های ناکوک بسیاری به گوش می‌رسد و از هماهنگی لازم برخوردار نیست.
آثار سوء رویکرد‌های غلط انتخاباتی

کاوش در روند‌های تبلیغاتی انتخابات ریاست‌جمهوری طی دهه‌های گذشته، نشان می‌دهد بروز برخی ناهنجاری‌ها در میان کمپین‌های هواداری با نتایج سوء اجتماعی و سیاسی بسیاری مواجه خواهد بود؛ آسیب‌هایی که در صورت عدم‌کنترل مناسب آنها از سوی کاندیدا‌ها یا مسئولان ستادها، آثار زیان‌آوری به‌همراه دارد که بر عملکرد دولت چهاردهم نیز تأثیر منفی برجا می‌گذارد و کارآمدی قوه مجریه کشور را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. در ادامه به بررسی برخی خلقیات غلط هواداری در کمپین‌های انتخاباتی و آثار سوء «اجتماعی» و «سیاسی» ناشی از آنها می‌پردازیم.

۱

اولویت‌یافتن تخریب و حذف رقیب

اثر سوء اجتماعی: ایجاد فضای ناامیدی در لایه‌های مختلف اجتماعی

اثر سوء سیاسی: تحت‌الشعاع قرار گرفتن برنامه‌ها و راهبرد‌های کاندیدا‌ها برای آینده کشور

۲

پرداختن به حاشیه‌ها به‌جای نشان‌دادن کارآمدی

اثر سوء اجتماعی: کم‌رنگ‌شدن روحیه «ساختن» کشور و کم‌توجه‌شدن جامعه به برنامه‌ها

اثر سوء سیاسی: بی‌اطمینان کردن مردم نسبت به فرایند‌های سیاسی و ناامیدی از چهره‌ها و احزاب سیاسی

۳

نتیجه‌گرایی در انتخابات

اثر سوء اجتماعی: ایجاد تصویری از سیاستمداران بی‌توجه به مردم در ذهنیت افکار عمومی

اثر سوء سیاسی: کم‌رنگ‌شدن اصل محوری «مردم‌سالاری دینی» و بی‌اثرسازی برنامه‌ها برای ساختن آینده

۴

اتهام‌زنی و دروغ‌پردازی

اثر سوء اجتماعی: نشر دادن روحیه بی‌تقوایی در جامعه و کم‌رنگ‌کردن اصل توجه به عقلانیت

اثر سوء سیاسی: بی‌اعتمادکردن جامعه به چهره‌ها و جریان‌های سیاسی

۵

دفاع غیرعلمی از کاندیدا

اثر سوء اجتماعی: گسترش‌یافتن روحیه بی‌توجهی به استدلال‌های منطقی در لایه‌های مختلف اجتماعی

اثر سوء سیاسی: بی‌اعتمادشدن طیف وسیعی از جامعه به کاندیدا‌ها و در حاشیه قرار گرفتن برنامه‌های مدون و اجرایی برای آینده کشور

۶

اختلاف‌افکنی

اثر سوء اجتماعی: دور شدن از افق «نگاه ملی» و غفلت از نقش تخریبی دشمن

اثر سوء سیاسی: زاویه‌گرفتن از راهبرد‌های مدنظر رهبر معظم انقلاب به‌منظور حرکت در مسیر صحیح پیشرفت

۷

انتقاد ناپذیری

اثر سوء اجتماعی: تبدیل ضعف‌های شخصی کاندیدا به عنوان پدیده‌ای اجتماعی

اثر سوء سیاسی: ایجاد تصلب سیاسی در میان گروه‌ها و جریان‌های سیاسی و عدم‌تمرکز بر تصمیم‌سازی راهبردی برای آینده کشور

۸

بی‌توجهی به قانون در تبلیغات

اثر سوء اجتماعی: نشر پدیده مذموم قانون‌گریزی در جامعه

اثر سوء سیاسی: بی‌اعتمادشدن رای‌دهندگان به کاندیدایی که قرار است با توسل به قانون سکان امور اجرایی کشور را به‌دست گیرد

۹

دامن‌زدن به دوقطبی‌ها

اثر سوء اجتماعی: ایجاد شکاف‌های غیرواقعی و صوری در لایه‌های مختلف اجتماعی

اثر سوء سیاسی: فاصله‌انداختن میان مردم و جریان‌های سیاسی و دورشدن از برنامه‌گرایی برای توسعه کشور

۱۰

عدم‌تمکین به مبانی اعتقادی جمهوری اسلامی

اثر سوء اجتماعی: نشردادن روحیه تزویر و ریا در جامعه و سست‌شدن مبانی اعتقادی مردم

اثر سوء سیاسی: بی‌اعتمادسازی مردم به جریان‌ها و گروه‌های سیاسی در مسیر گره‌گشایی از مشکلات کشور