جزئیات مهم از رعایت موازین بهداشتی در مراسم عزاداری و توزیع نذورات

ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﯼ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﯼ ﺳﺎﻻﺭ ﺷﻬﯿﺪﺍﻥ ﺩﺭ ﺍﯾﺎﻡ ﻣﺤﺮﻡ ﻭ ﺻﻔﺮ ﻭ ﺍﻫﻤﯿﺖ ﺳﻼﻣﺖ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﺍﯾﻦ ﺭﺍ ﻣﯽﻃﻠﺒﺪ ﮐﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﻭ ﭘﯿﺸﮕﯿﺮﯼ ﺑﻪ ﻭﯾﮋﻩ ﮐﻨﺘﺮﻝ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺩﺭ ﺭﺍﺳﺘﺎﯼﺣﻔﻆ ﻭ ﺍﺭﺗﻘﺎﯼ ﺳﻼﻣﺖ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‌ﺭﯾﺰﯼ ﻣﻨﺴﺠﻢ ﻭ ﻣﺪﻭﻥ ﺑﺎ ﺍﻭﻟﻮﯾﺖ ﮐﻨﺘﺮﻝ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼها، ﺻﻮﺭﺕ ﭘﺬﯾﺮﺩ.

با توجه به فرا رسیدن ایام محرم و صفر و ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﯼ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﯼ ﺳﺎﻻﺭ ﺷﻬﯿﺪﺍﻥ ﺩﺭ کشور نظارت بر رعایت موازین بهداشت فردی و محیطی در مساجد، تکایا، هیات‌ها و موکب‌ها به ویژه نظارت بر تهیه و توزیع نذورات در مراسم عزاداری جهت پیشگیری از بیماری‌های مرتبط با آب و غذا بویژه بیماری‌های عفونی روده‌ای از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

تقارن ماه محرم با فصل تابستان و گرمای زیاد هوا نیز توجه مسایل بهداشتی را بیش از گذشته ضروری کرده است به همین دلیل، پخت انواع غذا‌ها باید در مکان‌هایی با شرایط بهداشتی و دمایی مناسب انجام شود. ﺍﺯ ﻃﺮﻓﯽ ﻋﺪﻡ ﺭﻋﺎﯾﺖ ﻣﻮﺍﺯﯾﻦ ﺑﻬﺪﺍﺷﺘﯽ ﺩﺭ ﺗﻮﺯﯾﻊ ﻧﺬﻭﺭﺍﺕ ﺑﺼﻮﺭﺕ ﭘﺨﺖ ﻏﺬﺍ، ﺩﺭﻣﺮﺍﺳﻢ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﯼ، ﺩﺭﻣﺴﺎﺟﺪ، ﺗﮑﺎﯾا ﻭ هیاتﻫﺎ ﻭ ﻣﻮﮐﺐ ﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﺑﺮﻭﺯ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﻫﺎﯼ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺁﺏ ﻭ ﻏﺬﺍ ﺑﻪ ﻭﯾﮋﻩ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﻫﺎﯼ ﻋﻔﻮﻧﯽ ﺭﻭﺩﻩ ﺍﯼ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻋﺪﻡ ﺭﻋﺎﯾﺖ ﺑﻬﺪﺍﺷﺖ ﻓﺮﺩﯼ ﻭ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﻫﺎﯼ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﻫﺎﯼ ﺗﻨﻔﺴﯽ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﯾﺶ ﺩﻫﺪ.

هر سال پیش از شروع ماه محرم دستورالعمل‌هایی درباره شرایط پخت غذای نذری، ارزش غذایی، اصول نگهداری از مواد غذایی و شرایط تأمین مواد اولیه به کارشناسان بهداشت محیط ارسال و جلساتی نیز با هیات‌امنای مساجد، سازمان تبلیغات اسلامی و دیگر سازمان‌های مربوطه برگزار و آموزش‌های لازم ارائه می‌شود.

ابلاغ دستورالعمل بهداشت محیط در محرم و صفر ۱۴۰۳

معاونت بهداشت وزارت بهداشت در نامه‌ای به دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی سراسر کشور، دستورالعمل بهداشت محیط در ایام سوگواری محرم و صفر ۱۴۰۳ را ابلاغ کرد.

سیاست‌های برنامه در این دستورالعمل شامل هماهنگی و مشارکت‌های درون بخشی و بین بخشی، آموزش و اطلاع رسانی، پایش، نظارت و بازرسی بهداشتی و همچنین گزارش‌دهی است.

در این دستورالعمل ضمن تاکید بر آموزش و اطلاع رسانی عمومی در خصوص رعایت بهداشت فردی و استفاده مناسب از تاسیسات بهداشتی و خدماتی، رعایت بهداشت آب و موادغذایی و تهویه مناسب در محل‌های برگزاری عزاداری، در عین حال برنامه‌های بازرسی بهداشتی از محل‌های برگزاری مراسم سوگواری و چگونگی فعالیت تیم‌های عملیاتی در این زمینه تشریح شده است.

در دستورالعمل ابلاغی وزارت بهداشت بر نظارت بهداشتی مستمر بر پخت و توزیع مناسب غذا و نذورات موکب‌ها، هیات‌ها و ایستگاه‌های صلواتی در ایام محرم و صفر وگزارش‌دهی به مسئولین استانی تاکید شده است.

بر اساس ابلاغیه وزارت بهداشت، هر گونه پخت و پز در هیات‌ها و موکب‌ها و ایستگاه‌های صلواتی باید در مکان‌هایی با شرایط بهداشتی باشد. همچنین مواد خام مصرفی باید سالم و بهداشتی باشد و از فرآورده‌های خام دامی با کشتار مجاز یا بسته‌بندی شده مورد تایید وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی استفاده شود.

همچنین وزارت بهداشت در این ابلاغیه تاکید کرده است که ذبح و قربانی در جلوی هیات‌ها انجام نشود و همچنین در پخت و پز از نمک‌های بسته‌بندی یددار تصفیه شده دارای مجوز سازمان غذا و دارو و روغن‌های با ترانس پایین استفاده شود.

وزارت بهداشت همچنین اعلام داشته که از بسته‌بندی غذا بیش از دو ساعت قبل از مصرف خودداری شود و در استفاده از ظروف یکبار مصرف، از ظروف فاقد مجوز و ظروف پلاستیکی شفاف و نازک در توزیع نوشیدنی گرم و غذای پخته شده خودداری شود. همچنین تاکید شده که هیات‌ها از توزیع آب، شربت یا شیر فاقد بسته‌بندی در بین دسته‌های عزاداری و مراسم خودداری کنند.

طبق دستورالعمل ابلاغی وزارت بهداشت، محل‌های برگزاری مراسم سوگواری حضرت اباعبدالله الحسین (ع) باید با نصب تابلو‌ها یا اطلاعیه ممنوعیت استعمال دخانیات و جمع‌آوری زیرسیگاری‌ها، از استعمال مواد دخانی در محل‌های مسقف خودداری کنند.

دقت در سالم‌سازی مواد اولیه برای پخت نذورات

با توجه به گرمای شدید آب‌وهوا باید رعایت بهداشت مواد غذایی به‌طور ویژه مورد توجه قرار گیرد، همچنین در سالم‌سازی مواد اولیه برای پخت نذورات باید بسیار دقت شود، برای مثال در تأمین گوشت مورد نیاز اگر به نکات بهداشتی توجه نشود، احتمال انتقال بیماری‌های دامی به انسان‌ها وجود دارد، بنابراین از ذبح هرگونه دام خارج از سیستم دامپزشکی باید خودداری شود.

استفاده از فرآورده‌های خام دامی با کشتار مجاز و یا بسته بندی شده مورد تایید وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی کل کشور از دیگر توصیه‌ها به متولیان این امر است. همچنین ذبح و قربانی نباید در جلوی هیات‌ها انجام شود.

همچنین سعی شود مواد اولیه‌ای همچون حبوبات و سبزیجات با رعایت اصول بهداشتی تهیه شود و از نظر بهداشتی مورد تأیید باشد، چرا که احتمال تخلف‌هایی در فروش مواد غذایی وجود دارد، بنابراین افراد باید برای تهیه مواد اولیه به محل‌های مطمئن مراجعه کنند و نماد‌های بهداشتی روی محصولات را بررسی کنید.

با توجه به گرمای هوا و بیماری‌های شایع در سطح جامعه، استفاده از هر نوع ظروف مشترک برای مصرف خوراکی‌ها و غذا‌ها شامل قاشق، چنگال، بشقاب و لیوان ممنوع است و باید از ظروف یک بار مصرف مناسب و مجاز استفاده شود، همچنین لازم است بدانیم هر نوع ظرف یک‌بار مصرف برای غذا‌های گرم مناسب نیست، بنابراین عزاداران به نوع ظروف با تناسب سردی و گرمی غذا‌ها و مجاز بودن استفاده آن توجه کنند.

رعایت اصول بهداشتی مربوط به زباله‌ها و جمع‌آوری آن از نکات مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد تا عامل انتقال بیماری‌های گوناگون به عزاداران نشود، با توجه به شرایط آب‌وهوایی موجود در فصل تابستان نیز احتمال هجوم حشرات به زباله‌ها و انتقال بیماری‌هایی به مواد غذایی وجود دارد.

در محل‌هایی که تجمع افراد وجود دارد باید به تهویه مناسب آب‌وهوای محل نگهداری مواد غذایی و پخت غذا توجه داشته باشیم تا خطری متوجه مواد اولیه غذایی نشود، همچنین افرادی که قصد دارند جدا از اصناف در مجالس روضه آشپزی و طباخی داشته باشند، برای دریافت کارت بهداشت و سلامت اقدام کنند، چرا که بازرس‌های مربوطه این موضوع را مورد توجه و پیگیری قرار خواهند داد.

لزوم رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در راستای پیشگیری از انتقال بیماری‌های گوناگون

در راستای پیشگیری از انتقال بیماری‌های گوناگون توصیه می‌شود پخت و پز در مکان‌هایی با شرایط بهداشتی مناسب صورت گیرد البته نیاز است کلیه افراد درگیر در توزیع آب و غذا دارای کارت بهداشت باشند و بهداشت فردی در هنگام توزیع آب و غذا، رعایت شود. از سوی دیگر مواد خام مصرفی باید سالم و بهداشتی باشد و از مواد غذایی مشمول بسته بندی مورد تایید وزارت بهداشت استفاده شود.

توصیه اکید دیگر این است که از نمک‌های بسته بندی ید دار تصفیه شده دارای مجوز ساخت از سازمان غذا و دارو در تهیه و پخت غذا استفاده شود. در تهیه غذا هم باید از روغن‌های خوراکی دارای مجوز ساحت از سازمان غذا و دارو با ترانس پایین استفاده شود.

ظرف مناسب در آشپزی از دیگر توصیه هاست و از سوی دیگر باید از نگهداری مواد غذایی پخته شده در دمای محیط به مدت طولانی یعنی حداکثر دو ساعت خودداری شود. در صورت الزام به نگهداری بیش از دو ساعت، مواد غذایی باید در دمای کمتر از ۴ درجه سانتی گراد و یا در بالای ۶۳ درجه سانتی گراد (روی شمعک گاز) نگهداری شود تا درجه حرارت ماده غذایی به کمتر از ۶۳ درجه نرسد.

غذای نذری نباید بیشتر از دو ساعت قبل از مصرف بسته بندی شده باشد. در همین زمینه برخی هیات‌ها و نذر دهنده‌ها غذا را چند ساعت قبل از مصرف عزاداران بسته بندی می‌کنند که این کار باعث به خطر افتادن سلامت عزاداران می‌شود. بهتر است از نگهداری مواد غذایی خام و پخته شده در مجاورت همدیگر در یخچال و سردخانه خودداری شود.

در صورت استفاده از ظروف یکبار مصرف برای توزیع مواد غذایی گرم باید از ظروف یکبار مصرف مناسب دارای مجوز از سازمان غذا و دارو استفاده و از توزیع نوشیدنی گرم و غذای پخته شده در ظروف یکبار مصرف فاقد مجوز و مشخصات و همچنین ظروف پلی استایرنی مانند ظروف پلاستیکی شفاف و نازک خودداری شود.

ضرورت توجه به سلامت محیط

در زمینه سلامت محیط نیز توصیه می‌شود که ضمن رعایت نظافت، شستشو و گندزدایی مستمر سرویس‌های بهداشتی نسبت به نصب سیستم لوله کشی مایع دستشویی و یا نصب جای مایع دستشویی اقدام شود. از سوی دیگر پسماند‌های تولید شده نیز باید به صورت بهداشتی جمع آوری، انتقال و دفع شود. در مجاورت ایستگاه‌های صلواتی باید سطل یا کیسه جهت جمع آوری مرتب ظروف و لیوان‌های یکبار مصرف استفاده شده، وجود داشته باشد. همچنین با نصب تابلو‌ها و یا اطلاعیه‌های ممنوعیت استعمال دخانیات، از استعمال مواد دخانی در محل‌های مسقف، پرهیز شود.

آب آشامیدنی نیز باید سالم باشد و از توزیع آب، شربت و یا شیر فاقد بسته بندی در بین دسته‌های عزاداری و یا در مراسم ها، جدا خودداری شود.

در این ایام از توزیع آب، شربت و یا شیر فاقد بسته بندی در بین حاضران در دسته‌های عزاداری و یا دیگر مراسم به جد پرهیز شود.

همچنین با نصب تابلو‌ها و یا اطلاعیه ممنوعیت استعمال دخانیات و جمع آوری زیرسیگاری‌ها از استعمال مواد دخانی در محل‌های مسقف جلوگیری شود.