این شهر ایران گورستان ندارد!

شهر جلفا که در شمال غربی استان آذربایجان شرقی قرار دارد، از دیرباز به عنوان یکی از نقاط تجاری اصلی ایران شناخته می‌شده است که در گذشته مرکزی پر رونق برای تجارت و تردد کاروان‌ها بوده است.

این شهر به دلیل استراتژیک بودنش، همواره به عنوان مبدا واردات کالا‌های اساسی از شهر‌های دیگر شناخته می‌شد و با وجود گمرک و راه آهن، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است.

در این شهر، جمعیت اصلی از روستا‌های هادی‌شهر، شجاع، گرگه علمدار و شاهمار تشکیل شده است که به دلیل شرایط نامناسب آب و هوایی در جلفا، به زندگی در آنجا علاقه‌مند نیستند. بنابراین، تراکم جمعیت در شهر خود شهر جلفا کم بوده و از آن زمان تا به امروز هیچ گورستانی در این شهر ایجاد نشده است.

علت عدم وجود گورستان در جلفا
با پیشرفت و توسعه، شهر جلفا به مرکز فعالیت‌های اداری، راه آهن و گمرک تبدیل شد و بیشتر افرادی که در آنجا فعالیت می‌کردند، اهل شهر‌های دیگر بودند. این افراد پس از مرگ، در شهر‌های خود یا نزدیک آن‌ها مدفون می‌شدند، به خصوص که اکثریت جمعیت شهر جلفا غیر بومی بودند.

آرامگاهی که قرار بود چند سال پیش طبق دستور شورای شهر در این شهر برای درگذشتگان برپا شود، به دلیل عدم استقبال مردم از این طرح، اجرا نشد. علت اصلی عدم تمایل به ایجاد گورستان در شهر، متعلق بودن بیشتر ساکنان به شهر‌های دیگر به دلیل شغل و فعالیت‌های کاری آن هاست.

فرماندار شهرستان جلفا نیز از این وضعیت خبر داده و گفته است که این شهر از گذشته به عنوان مرکز اداری و تجاری شناخته می‌شده و بیشتر افراد غیر بومی در آن برای کار و فعالیت‌های اقتصادی حضور داشته اند. وی همچنین به وجود آرامگاه‌هایی برای شهدا و شهدای گمنام دفاع مقدس در جلفا اشاره کرده و تاکید دارد که این شهر با این وجود یکی از نقاط مهم تاریخی و فرهنگی منطقه است.

شهر جلفا، یکی از نقاط تاریخی و فرهنگی ایران، با سابقه‌ی درخشانی به عنوان مرکزی اداری و تجاری شناخته می‌شود. ولی راعی شجاعی، مورخ و محقق، به عدم وجود آرامگاه در این شهر اشاره کرده و بیان کرده است که تاریخ شهر جلفا به دوران پس از قرارداد عهدنامه ترکمنچای باز می‌گردد. پس از تقسیمات کشوری، اداراتی همچون پست، گمرک و شبکه بهداشت در این شهرستان ایجاد شدند و اکثریت ساکنین آن، از جمله مردم جلفا، از غیر بومی‌ها بودند.

راعی شجاعی اضافه کرد: ۱۵۰ سال پیش تصمیماتی برای ایجاد آرامگاهی در جلفا گرفته شد، اما به دلیل نبود علاقه مندی مردم به دلیل غیر بومی بودن آن ها، هر فرد پس از فوت در شهر محل زندگی خود دفن می‌شد. راعی توضیح می‌دهد که شهر‌های شجاع و شاهمار به عنوان مقصد‌های دیگری برای دفن برخی از ساکنان جلفا بوده‌اند.

راعی شجاعی ادامه داده و اشاره کرده است که حدود ۴۷ سال پیش، نیز نقشه‌ای برای ایجاد یک آرامگاه در جلفا وجود داشته است. در آن زمان، وجود یک کلیسای خرابه باعث جذب گردشگران بود و یک خانواده ارمنی در حین زیارت این کلیسا، فرزند خود را از دست داد و در آرامگاهی در نزدیکی شهر جلفا او را دفن کردند. اما به دلیل اینکه این گورستان اولین مدفون ارمنی بود، مسلمانان اجازه دفن اعضای خود را در آنجا ندادند و این آرامگاه به آرامگاه ارامنه تبدیل شد.

راعی شجاعی همچنین افزود که حدود ۱۶ سال پیش، نیز طرحی برای ایجاد آرامگاه در یک تپه نزدیک به شهر جلفا وجود داشت، اما به دلیل اهمیت نظامی منطقه، این طرح به اجرا در نیامد. او به دلیل وجود غسالخانه‌های در شهر‌های شجاع و شاهمار، که به دفن فوت شدگان می‌پرداخت، افراد بسیاری از جلفا درگذشتگان خود را در شهر‌های جاع و شاهمار دفن می‌کردند.

در ارتباط با شاخص مرگ و میر، شهرستان جلفا در استان آذربایجان شرقی به ترتیب بر روی شانزدهمین رده قرار دارد. علی جعفری آذر، مدیر کل ثبت احوال استان، از آمار مرگ و میر در این شهرستان خبر داد و اظهار کرد در سال ۹۱، آمار مرگ و میر در استان ۲۱ هزار و ۲۴۶ مورد اعلام شده است. از این تعداد، ۳۲۲ مورد به شهرستان جلفا تعلق داشته که این شهرستان را در رتبه شانزدهم از نظر مرگ و میر در استان قرار داده است. با وجود جمعیت حدود شش هزار نفر در جلفا، هنوز هیچ آرامگاهی برای این منطقه وجود ندارد، در حالی که با توجه به رونق تجاری و افزایش جمعیت، نیاز به ایجاد آرامگاه در جلفا از پیش احساس می‌شود.

دلایل نبود آرامگاه در جلفا بیشتر به عوامل تاریخی و جغرافیایی برمی‌گردد. جلفا به عنوان یک مرکز تجاری و اداری شناخته می‌شود که این ویژگی باعث شده بسیاری از افراد به دلیل فعالیت‌های تجاری به این شهر مهاجرت کنند. این شهر به دلیل شرایط خاص خود، از جمله ارتباط نزدیک با مراکز دیگر و توسعه تجاری، باز هم این وضعیت را تقویت می‌کند. به همین دلیل افرادی که فوت می‌کنند در زادگاه خود یا شهر‌های نزدیک به جلفا به خاک سپرده می‌شوند. امروزه با افزایش جمعیت و توسعه تجارت، نیاز به ایجاد آرامگاه مناسب در جلفا بیشتر احساس می‌شود. ایجاد آرامگاه در این شهرستان می‌تواند به کاهش مشکلات و هزینه‌های مربوط به انتقال جنازه‌ها به شهر‌های دیگر کمک کرده و همچنین روند دفن و خاکسپاری را ساده‌تر نماید.

جعفری آذر در بررسی تأثیر افزایش جمعیت بر آمار مرگ و میر در جلفا به ویژه به دلیل رونق مشاغل تجاری، بیان کرد که نیاز به زیرساخت‌های مناسب از جمله آرامگاه بیشتر از گذشته احساس می‌شود. وی افزود که ایجاد آرامگاه در جلفا نه تنها مشکلات و هزینه‌های انتقال جنازه‌ها به شهر‌های دیگر را کاهش می‌دهد، بلکه باعث ایجاد فضایی مناسب برای دفن و خاکسپاری افراد در همان محل زندگی‌شان می‌شود.

در آخر جعفری آذر به اهمیت برنامه‌ریزی و اجرای طرح‌های زیرساختی در شهرستان جلفا اشاره کرد و تأکید کرد که با توجه به افزایش جمعیت و نیاز‌های رو به افزایش، ضروری است که مسئولان محلی و استانی به فکر ایجاد و توسعه زیرساخت‌های لازم برای پاسخگویی به نیاز‌های جمعیت در حال رشد جلفا باشند. این اقدامات نه تنها به بهبود شرایط زندگی در جلفا کمک می‌کند، بلکه باعث ارتقاء کیفیت خدمات ارائه شده به ساکنان این شهرستان خواهد شد.

اطلاعات بیشتر درباره شهر جلفا
جلفا به عنوان یکی از شهر‌های استان آذربایجان شرقی، به علت موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود در مرز با جمهوری آذربایجان و ارمنستان، یکی از مهم‌ترین مراکز تجاری و گردشگری منطقه به شمار می‌رود. این شهر در کرانه رود ارس واقع شده و نقش مهمی در ارتباطات تجاری و حمل و نقل بین ایران و کشور‌های همسایه ایفا می‌کند.

تاریخچه جلفا به دوران باستان بازمی‌گردد. این شهر در طول تاریخ همواره به عنوان پل ارتباطی بین شرق و غرب شناخته شده است. بازرگانان و کاروان‌ها از مسیر‌های جلفا برای تجارت و انتقال کالا بین ایران و قفقاز استفاده می‌کردند. پس از امضای عهدنامه ترکمنچای و تقسیمات مرزی، جلفا به عنوان نقطه مرزی و تجاری اهمیت بیشتری پیدا کرد.

یکی از ویژگی‌های برجسته جلفا وجود مناطق آزاد تجاری و صنعتی است که نقش مهمی در توسعه اقتصادی منطقه دارد. این مناطق با ارائه تسهیلات ویژه به سرمایه‌گذاران و بازرگانان، زمینه‌های مناسبی برای ایجاد کسب و کار و توسعه فعالیت‌های اقتصادی فراهم کرده‌اند. وجود گمرک فعال و شبکه راه‌آهن پیشرفته نیز به اهمیت تجاری این شهر افزوده است.

از منظر جغرافیایی، جلفا با طبیعت زیبا و آب و هوای معتدل خود، مقصدی مناسب برای گردشگران است. رودخانه ارس که از کنار این شهر می‌گذرد، نه تنها مرز طبیعی بین ایران و جمهوری آذربایجان را تشکیل می‌دهد، بلکه با مناظر خیره‌کننده خود، گردشگران زیادی را جذب می‌کند.

جلفا همچنین دارای اماکن تاریخی و فرهنگی متعددی است. یکی از مهم‌ترین این اماکن، کلیسای سنت استپانوس است که در نزدیکی این شهر قرار دارد و به عنوان یکی از آثار تاریخی مهم ارامنه در ایران شناخته می‌شود. این کلیسا با معماری منحصر به فرد خود، هر ساله تعداد زیادی از گردشگران و زائران را به خود جذب می‌کند.

از نظر جمعیتی، جلفا جمعیت نسبتاً کمی دارد، اما به دلیل رونق تجاری و اقتصادی، تعداد زیادی از افراد به صورت موقت در این شهر سکونت دارند. عدم وجود آرامگاه در این شهر یکی از مسائل مهم است که به دلیل ویژگی‌های تاریخی و جغرافیایی، تاکنون محقق نشده است. بسیاری از ساکنان غیر بومی این شهر، پس از مرگ، در شهر‌های خود یا شهر‌های نزدیک به جلفا دفن می‌شوند.

به طور کلی، با توجه به رونق تجاری و افزایش جمعیت در جلفا، نیاز مبرم به ایجاد آرامگاه در این شهر بیش از پیش احساس می‌شود. ایجاد این زیرساخت نه تنها به کاهش مشکلات و هزینه‌های مربوط به انتقال جنازه‌ها کمک می‌کند، بلکه باعث تسهیل در روند دفن و خاکسپاری می‌شود و به بهبود شرایط زندگی ساکنان این شهرستان می‌انجامد. بنابراین، ضروری است که مسئولان محلی و استانی به طور جدی به فکر ایجاد و توسعه زیرساخت‌های لازم برای پاسخگویی به نیاز‌های روزافزون جمعیت در حال رشد جلفا باشند.

منبع: ایونا