یک مراسم ختم ساده در تهران ۴۰۰ میلیون تومان هزینه دارد!

برگزاری یک مراسم ختم ساده در تهران برای قشر متوسط، بین ۱۵۰ الی ۴۰۰ میلیون تومان و برای قشر پر درآمد تا چند میلیارد تومان هم هزینه برمیدارد. می‌پرسید چطور؟ با یک جمع و تفریق قیمت‌هایی که از برگزارکنندگان مراسم ختم گرفته‌ایم به این مبلغ می‌رسید.

 قبر، کفن و دفن، حمل متوفی، سنگ، پذیرایی، اعلامیه، بنر، دسته‌گل، ترحیم یا مولودی‌خوان، میز و صندلی، سایه‌بان، و صد البته غذا و تالار، از جمله هزینه‌هایی هستند که گاهی واقعا برای بازماندگان متوفی کمرشکن است. آنهایی که وضع مالی خوبی ندارند مراسم ختم‌شان هم فقیرانه است، گرچه بازماندگانش در همین هزینه‌ها هم می‌مانند. آنهایی هم که وضع مالی متوسط و خوبی دارند، مرگشان هم گران تمام می‌شود.

یکی از کسانی که به تازگی داغ دیده است، در این‌باره می‌گوید: «مراسمی به دور از تجملات برای پدرم در تهران گرفتم حدود ۱۸۰ میلیون تومان با تمام صرفه‌جویی‌ها برای من تمام شد. به دلیل عدم توان مالی، ماشین خود را فروختم تا بتوانم از پس مخارج بربیایم. نمی‌شد مراسمی خشک و خالی گرفت. متاسفانه این فرهنگ جا افتاده است که باید خرج کرد، غذا داد، گل گرفت، مراسم هفته اول، چهلم و سال را با تشریفات برگزار کرد. کمترین کم و کاستی نیز موجب حرف و حدیث از سوی اقوام و آشنایان می‌شود.»

مراسم ختم‌های میلیاردی
کسانی که از وضع مالی خوبی برخوردار هستند، مراسمی با هزینه‌های چند صد میلیونی و اگر بگوییم چند میلیاردی هم گزاف گفته نشده است، برای از دست‌دادگان خود برگزار می‌کنند. قبر در مکان‌هایی با قیمت‌های چند صد میلیونی و در مکان‌های خاص‌تری میلیارد را هم رد می‌کند. سنگ قبر‌های لوکسی که برای این قشر از ۱۵۰ میلیون تومان شروع و تا ۵۰۰ میلیون تومان هم می‌رسد. پذیرایی‌هایی که از نفری ۱ تا ۴ میلیون تومان است. ورودی‌تالار، تنوع غذا، نوع غذا و دیگر خدمات که بالای ۶۰۰ میلیون تومان بستگی به تعداد نفرات هزینه برمیدارد. کوچه‌ای غرق دسته گل‌های ۱۰ الی ۴۰ میلیون تومانی که برای چند ساعتی جلوی درب منزل متوفی عرض اندام کند. سالن‌های تزیین شده، گروه‌های مولودی‌خوان یا ترحیم‌خوان، گروه فیلم برداری، تشریفات خصوصی، از قبیل اقدامات مراسم ختم تجملاتی پر درآمدان است.

مراسم ختم‌های چند صد میلیونی
دسته افرادی که از درآمد متوسطی برخوردار هستند، بین ۱۵۰ تا ۴۰۰ میلیون تومان به بالا، هزینه مراسم ختم از دست رفته‌شان می‌شود. با بررسی قیمت‌ها در چند نقطه مختلف تهران و اطراف تهران مبالغی به طور میانگین بدست آمده است. غذا و تالار از نفری ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزارتومان به بالا هزینه می‌شود. ضعیف‌ترین جنس سنگ قبر، از ۹ میلیون تومان شروع و تا ۱۵۰میلیون تومان هم می‌رسد. قبر در بهشت زهرا (س) تهران، هر یک طبقه در قسمت‌های جدید از ۱۰ میلیون تومان شروع، و تا ۱۵۰ میلیون تومان در قسمت‌های قدیم هم پیدا می‌شود. پک‌های پذیرایی، از ۱۱۰ هزار تومان تا ۱میلیون تومان هم قیمت می‌دهند. دسته گل‌ها بستگی به تعداد و نوع گل، پایه و طبقه از ۲ میلیون تا ۴۰ میلیون تومان هم موجود است. اعلامیه بستگی به سایز و جنس کاغذ از ۲۰ تا ۳۵ هزار تومان هر یک ورق، فاکتور می‌شود. ترحیم‌خوان از ۳ تا ۵ میلیون تومان به بالا و مولودی خوان بستگی به شخص با تعداد اعضای گروه تا ۱۰ الی ۱۵ میلیون تومان به بالا هم گرفته می‌شود.

خانمی از خرج حدود ۲۱۰ میلیون تومانی مراسم ختم همسر کارمندش می‌گوید. وی برای برگزاری یک مراسم آبرومند مجبور به خرج کردن پس‌انداز خود و فروختن دو عدد سکه ذخیر روز مبادایش شده بود. او می‌گفت: اگر در مراسم ختم و چهلم، تشریفاتی صورت نمی‌گرفت، کلی حرف پشت سرمان بیرون می‌آمد و از سوی دیگر نمی‌شد که مراسم نگرفت و شأن و آبروی همسرم را حفظ نکرد. حدود ۸۵ میلیون‌تومان تنها خرج قبر، کفن و دفن و سنگ قبر همسرش شده بود.

مراسم ختم‌های چند ده میلیونی
دسته افرادی که از درآمد متوسط به پایین برخوردار هستند، مراسم ختم‌شان، دست کم بین ۴۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان هزینه می‌شود. بسیاری از این افراد در آرامستان منطقه‌های خود دفن می‌شوند که هزینه بسیار پایین یا در مواردی رایگان است. در بسیاری از هزینه‌ها صرفه جویی می‌کنند. غذا و پذیرایی ساده‌تری نسبت به دیگر قشر‌های جامعه تدارک می‌بینند. سنگ قبری ساده و با کیفیت پایین‌تری خریداری می‌کنند. آنچنان مهم نیست در قطعه جدید به خاک بسپارند یا در قطعه قدیمی و در کنار درختان یا بر خیابان. مسجد یا سالن با قیمتی مناسب رزرو می‌کنند. با این وجود هزینه‌ای بالغ بر ۴۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان برای برگزاری مراسم بر آنها تحمیل می‌شود.

در مهرماه سال جاری، هزینه برگزاری یک مراسم ختم، در یک خانواده متوسط به پایین در یکی از روستا‌های استان خراسان شمالی، با وجود قبر و مسجد رایگان و پذیرایی ناهار در منزل، حدود ۹۰ میلیون‌تومان شد.

مراسم ختم‌های تنگ‌دستان
بسیاری از افراد که تحت پوشش کمیته امداد یا خیریه‌ها هستند و از درآمد بسیار پایینی برخوردارند، وقتی عزیزی را از دست می‌دهند، با وجود قبر رایگانی که به آنها داده می‌شود، تا ۳۰ میلیون‌تومان هزینه به روی دستشان می‌ماند. کفن و دفن و بستن قبر، معمولی‌ترین سنگ قبر با ابعاد کوچک، یک پذیرایی درحد خرما، چند سینی کیک و حلوا، چایی، چند بسته آب معدنی، تعدادی اعلامیه و پارچه‌ای مشکی تا ۳۰ میلیون تومان هزینه بر می‌دارد که اگر در مواردی بیشتر نشود، کمتر نخواهد شد.

چالش هزینه‌های ختم
مراسم ختم فرصتی برای یادبود و تسلی بازماندگان و طلب مغفرت برای آمرزش متوفی است. برگزاری این مراسم ختم به چالشی اقتصادی برای خانواده‌ها تبدیل شده است. این هزینه‌ها بار سنگینی به دوش بازماندگان متوفی می‌گذارد. در برگزاری بسیاری از این مراسم‌ها فرد بازمانده مجبور به گرفتن وام یا قرض می‌شود. تبعات مالی، تا مدت‌ها به همراه فرد است. در بسیاری از مراسم‌ها، چشم وهم‌چشمی و رقابت تجملاتی موجب گران‌تر برگزار شدن مراسم ختم می‌شود.

از سوی دیگر، ترس از قضاوت توسط اطرافیان، بازماندگان متوفی را به خرج‌های گزاف می‌اندازد و زرق وبرق مراسم را دو چندان می‌کند. نتیجه این فرهنگ، فشار سنگین اقتصادی بر دوش برگزار کننده است. عده‌ای نیز به روال عادی و آبرومند برای متوفی خود مراسمی برگزار می‌کنند که همان هم مخارجی قابل توجه به همراه دارد.

البته هر قسمت از کشور فرهنگ و رسوم خود را برای برگزاری مراسم دارند. به طور مثال در قسمت‌هایی رسم است آشنایان و اقوام متوفی مبلغی به اندازه توان مالی خود به خانواده متوفی تقدیم کنند. در لر زبان‌ها این کار را «پُرسونه» می‌نامند. یا در اقوام دیگری در ایران رسم است تا چند روز، آشنایان برای خانواده عزادار غذا ببرند و در این شرایط سوگواری به آنها کمک کنند.

پسری از استان لرستان درباره برگزاری ختم پدرش تا سالگرد این چنین می‌گوید: «در طول یک سال مراسم خاکسپاری از هفته اول تا سالگرد، حدود ۵۰۰ میلیون تومان خرج به همراه داشت و از این مبلغ حدود ۳۰۰ میلیون تومان توسط آشنایان و اقوام جمع شد. این رسم خوب ما باعث شد که به روی بازماندگان که از لحاظ روحی شرایط مساعدی نداشتند و دغدغه هزینه‌های برگزاری مراسم هم داشتند فشار کمتری وارد شود.»

حاج احمد از اهالی استان فارس، تجربه خود را از برگزاری مراسم ختم پسر جوانش این چنین بیان می‌کند: «پسر جوانم که فوت کرد دغدغه برگزاری مراسم تمام حواس ما را معطوف خود کرده بود و فرصت سوگواری را از ما گرفته بود. باشناختی که از اقوام و آشنا‌های خود داشتم، می‌دانستم کوچک‌ترین کم و کاستی موجب حرف‌های بسیاری می‌شود. با وضعیت روحی نامناسب، از یک سو درگیر کفن و دفن و از سوی دیگر درگیر هرچه باشکوه‌تر برگزار شدن مراسم بودیم. از روز خاکسپاری تا هفته اول حدود ۴۷۰ میلیون تومان خرج مراسم پسرم شد. برای مراسم چهلم با حساب‌وکتابی که کردم متوجه شدم، حدود ۱۵۰ الی ۱۸۰میلیون تومان خرج غذا، سالن، دسته گل، میوه و شیرینی و دیگر چیز‌ها می‌شود. به همه اعلام کردیم مراسم فقط سرخاک برگزار می‌شود. با این وجود، حدود ۱۵ الی ۲۰ میلیون تومان هزینه شد. مابقی مبلغ را نیز برای شادی روح فرزند عزیزم که دانشجو بود، به مخارج تحصیل چند دانشجو کمک کردم.

حرف‌هایی شنیدم که گفته بودند حاج احمد دلش نیامد برای چهلم پسرش خرج کند. اما برایم اهمیت نداشت. این فرهنگ تجملگرایی باید از یک جایی به بعد اصلاح شود. چقدر آشنایان، اهالی بازار و اقوام دسته گل‌های چند طبقه و بنر‌های چندین متری زحمت کشیدند، که تمامی اینها اسراف است. یک عرض تسلیت و ابراز همدردی از نظر من کفایت می‌کند. این باید میان مردم رسم شود و در این اوضاع اقتصادی کشور یکدیگر را بیشتر درک کنیم.»

زرق و برق مراسم ختم
برای آنها که دستشان از دنیا کوتاه شده فرقی نمی‌کند که در کفن‌های چندین میلیونی باشند یا معمولی، قبرشان در مکانی خاص باشد یا در قطعه‌های معمولی، سنگ قبر آنها مرمر باشد یا گرانیت، منوی غذای مراسم ختم‌شان یک نوع غذا داشته باشد یا چند نوع، دسته گل‌ها یک طبقه باشد یا چند طبقه، چایی ختم‌شان ایرانی باشد یا خارجی؛ آنها این دنیای فانی را وداع گفته‌اند.

در بسیاری از ختم‌ها، اسراف بسیاری صورت می‌گیرد. خیلی از این اسراف‌ها برگرفته از تجملگرایی و چشم‌وهم چشمی‌ها است. در قطعه ۳۱ که به قطعه فرشتگان بهشت زهرا (س) معروف است، می‌توان نمونه‌ای از تجملگرایی را از سنگ قبر‌ها مشاهده کرد. هرچه تاریخ فوت شده‌ها از سال ۱۳۷۰به سوی ۱۴۰۳می‌آید، ارتفاع، عرض و طول سنگ‌ها بیشتر می‌شود. این چنین قبر‌ها و مکان‌های گران قیمت هیچ تاثیری به حال فرد درگذشته ندارد و تنها رفت وآمد را در آرامستان‌ها سخت‌تر می‌کند.

فرد، وقتی عزیزی را ناگهانی از دست می‌دهد یکباره با چالش اقتصادی برگزاری مراسم ختم روبه‌رو می‌شود. در شرایط اقتصادی کنونی کشور بسیاری از خرج‌ها لزومی در مراسم ختم ندارد که ما برای تجملات بیشتر مراسم و ترس از قضاوت دیگران متحمل می‌شویم. خود را تا مدت‌ها درگیر چالش جبران این هزینه‌ها در زندگی می‌کنیم. مراسم سوگواری، فرهنگی است برای همدلی و همراهی خانواده متوفی و شریک بودن در غم آنها که امروزه در بسیاری از خانواده‌ها به رقابتی تجملاتی تبدیل شده است که این رویه نیاز به تغییر، فرهنگ سازی و درک بیشتر دارد.

منبع: ایسکانیوز