کاربرد کات کبود در کشاورزی چیست؟ 9 کاربرد اساسی

 کات کبود به‌عنوان یک عامل مؤثر در کنترل بیماری‌های قارچی، اصلاح کمبود مس در خاک و حیوانات، و حتی به‌عنوان محرک رشد در حیوانات گوشتی به‌کار می‌رود. کاربردهای متنوع کات کبود، از تهیه مخلوط‌های قارچ‌کش تا ضدعفونی بذرها و کنترل آفات، باعث شده است که این ماده به‌عنوان یک ابزار مهم در بهبود عملکرد کشاورزی و افزایش بازدهی محصولات شناخته شود. اما انواع کاربرد کات کبود در کشاورزی چیست؟

تهیه مخلوط بردو و بورگاندی

یکی مهم‌ترین انواع کاربرد کات کبود در کشاورزی، تهیه مخلوط‌های بردو و بورگاندی است. این مخلوط‌ها از سولفات مس، آهک هیدراته و آب تهیه می‌شوند و برای کنترل بیماری‌های قارچی گیاهان به‌کار می‌روند. مخلوط بردو (بردوفیکس) به‌طور معمول در غلظت 1 درصد (1 کیلوگرم سولفات مس، 1 کیلوگرم آهک، 100 لیتر آب) تهیه می‌شود. در تهیه این مخلوط، سولفات مس در نصف حجم آب مورد نیاز حل می‌شود و آهک هیدراته در مابقی آب مخلوط می‌گردد. سپس این دو محلول با عبور از صافی با هم ترکیب می‌شوند.

مخلوط بورگاندی نیز به‌طور مشابه تهیه می‌شود، اما به جای آهک هیدراته از جوش‌شیرین یا کربنات سدیم استفاده می‌شود. این مخلوط‌ها به‌دلیل ماندگاری بالا و قابلیت حفاظت طولانی‌مدت، به ویژه در مناطقی با بارندگی زیاد، برای کنترل بیماری‌های قارچی مؤثر هستند.

کنترل بیماری‌های قارچی

یکی از اصلی‌ترین انواع کاربرد کات کبود در کشاورزی، کنترل بیماری‌های قارچی گیاهان است. در واقع یکی از مهم‌ترین عواملی که کشاورزان به‌دنبال قیمت کات کبود هستند هم همین کاربرد فراوان آن در کنترل بیماری‌های قارچی انواع محصولات زراعی است. قارچ‌کش‌های مسی مانند مخلوط بردو و بورگاندی برای کنترل طیف وسیعی از بیماری‌های قارچی گیاهان مؤثر هستند. این مخلوط‌ها به‌عنوان یک پوشش محافظ روی قسمت‌های حساس گیاه پاشیده می‌شوند و از ورود هاگ‌های قارچی به بافت گیاه جلوگیری می‌کنند. این روش به ویژه در مناطقی که بیماری‌های قارچی شیوع دارند، بسیار مؤثر است.

کنترل بیماری‌های قارچی به دو اصل مهم وابسته است: پیشگیری و حفاظت. قارچ‌ها معمولاً پس از نشستن هاگ‌ها روی گیاه و نفوذ به بافت‌های گیاهی به سختی قابل کنترل هستند. بنابراین اصل کنترل باید بر پیشگیری از ورود هاگ‌ها به بافت گیاه متمرکز باشد. قارچ‌کش‌های مسی مانند مخلوط بردو و بورگاندی به‌عنوان قارچ‌کش‌های حفاظتی عمل می‌کنند که مانع از رشد هاگ‌ها می‌شوند.

قارچ‌کش‌های مسی به‌دلیل خاصیت چسبندگی و پایداری بالا، به‌خصوص در مناطق با بارندگی زیاد، انتخابی مناسب هستند. این قارچ‌کش‌ها به‌صورت پوششی روی گیاهان پاشیده می‌شوند و به محض تماس هاگ‌های قارچی با لایه حفاظتی، هاگ‌ها را نابود می‌کنند. این فرآیند حفاظتی باید به‌صورت دوره‌ای و در فواصل منظم انجام شود تا گیاه در برابر بیماری‌های قارچی محافظت شود. معمولاً اولین سم‌پاشی باید قبل از شروع فصل بیماری‌ها انجام شود و در فواصل 2 تا 3 هفته‌ای تکرار گردد.

یکی دیگر از نکات مهم در کنترل بیماری‌های قارچی، توجه به غلظت محلول قارچ‌کش است. استفاده از محلول‌های با غلظت بالا می‌تواند به گیاهان آسیب برساند و باعث سوختگی برگ‌ها شود. بنابراین رعایت دقت در تهیه محلول و استفاده از غلظت‌های مناسب ضروری است. غلظت معمول برای محلول‌های بردو و بورگاندی بین 0.5 تا 1 درصد است که به خوبی توانایی کنترل بسیاری از بیماری‌های قارچی را دارد.

بیماری‌های قارچی مختلفی می‌توانند گیاهان زراعی و باغی را تحت‌تأثیر قرار دهند. از جمله این بیماری‌ها می‌توان به سفیدک‌های پودری، لکه برگی، پوسیدگی‌های ساقه و ریشه اشاره کرد. مخلوط بردو و بورگاندی در کنترل این بیماری‌ها بسیار کارآمد هستند و می‌توانند از طریق پیشگیری و مهار رشد قارچ‌ها، به حفظ سلامت گیاه کمک کنند. همچنین استفاده از این مخلوط‌ها در زمان‌های مناسب می‌تواند به کاهش نیاز به استفاده از سایر سموم شیمیایی کمک کند که این امر برای محیط زیست نیز مفید است. به غیر از این، یکی دیگر از انواع کاربرد کات کبود در کشاورزی در کنترل بیماری‌های باکتریایی است که عموماً باید تحت نظر یک متخصص کشاورزی برای این منظور مورد استفاده قرار گیرد.

اصلاح کمبود مس در خاک

کمبود مس در خاک می‌تواند منجربه کاهش رشد گیاهان، زرد شدن برگ‌ها و کاهش عملکرد محصول شود. در صورتی که کمبود مس از طریق آزمایش خاک یا تشخیص میدانی تأیید شود، می‌توان با استفاده از زاج کبود یا همان کات کبود، این کمبود را اصلاح کرد. برای این منظور، حدود 50 کیلوگرم سولفات مس به‌ازای هر هکتار به‌صورت کود قبل از کاشت به خاک اضافه می‌شود. این روش می‌تواند تأثیرات مثبت بلندمدتی بر خاک داشته باشد که حتی تا بیش از ده سال باقی می‌ماند.

همچنین روش دیگری برای اصلاح کمبود مس، محلول‌پاشی روی برگ‌های گیاهان جوان است. در این روش، 750 گرم سولفات مس در 400 تا 2000 لیتر آب حل شده و به‌صورت محلول‌پاشی روی گیاهان انجام می‌شود. این نوع کاربرد کات کبود در کشاورزی باید سالانه تکرار شود و معمولاً برای گیاهان زراعی مناسب است.

استفاده از سرباره‌های حاوی مس (با محتوای 1 تا 2 درصد مس) نیز به‌عنوان یک روش جایگزین می‌تواند به میزان یک تن در هر هکتار به خاک اضافه شود.

اصلاح کمبود مس در حیوانات

کمبود مس در حیوانات می‌تواند به مشکلات جدی سلامتی مانند اختلالات رشد، ضعف سیستم ایمنی و بیماری‌های مختلف منجر شود. یکی از روش‌های اصلاح کمبود مس در حیوانات، تیمار خاکی است که حیوانات در آن چرا می‌کنند. به‌عنوان مثال، در استرالیا و نیوزیلند با پاشیدن 5 تا 10 کیلوگرم سولفات مس به‌ازای هر هکتار مرتع، از بروز بیماری‌هایی مانند سستی اندام‌ها در بره‌ها جلوگیری می‌شود.

روش‌های دیگر شامل تجویز دوره‌ای محلول سولفات مس به حیوانات، افزودن سولفات مس به نمک‌های حیوانی یا افزودن آن به مکمل‌های معدنی و ویتامینی در تغذیه حیوانات است. این روش‌ها به پیشگیری از کمبود مس و بهبود سلامت عمومی دام‌ها کمک می‌کنند و در نتیجه، بازدهی تولید دام را افزایش می‌دهند.

تحریک رشد در حیوانات گوشتی

کاربرد کات کبود در کشاورزی با استفاده از این ماده به میزان 0.1 درصد در جیره غذایی خوک‌ها و جوجه‌های گوشتی، باعث افزایش اشتها و بهبود نرخ رشد می‌شود. این کار می‌تواند به بهبود بازدهی تغذیه و افزایش وزن حیوانات کمک کند. تحقیقات نشان داده است که افزودن سولفات مس به غذای حیوانات گوشتی، نه‌تنها موجب بهبود رشد و افزایش وزن آن‌ها می‌شود، بلکه موجب بهبود ضریب تبدیل غذایی نیز می‌گردد.

کنترل آفات و حلزون‌ها

کات کبود به‌عنوان یک حلزون‌کش مؤثر نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد، به‌ویژه برای نابودی حلزون‌هایی که میزبان انگل‌های کبدی هستند. این حلزون‌ها می‌توانند باعث انتقال انگل‌هایی مانند فلوک کبدی شوند که به دام‌ها آسیب می‌رسانند. تمامی زیستگاه‌های احتمالی این حلزون‌ها باید حداقل دو بار در سال با کات کبود به میزان 25 کیلوگرم در هر هکتار تیمار شوند (در ماه‌های ژوئن و آگوست در نیم‌کره شمالی یا دسامبر و فوریه در نیم‌کره جنوبی). این کار می‌تواند به کاهش جمعیت این آفات و جلوگیری از گسترش بیماری‌های ناشی از آن‌ها کمک کند.

ضدعفونی بذرها

یکی از مهم‌ترین انواع کاربرد کات کبود در کشاورزی، استفاده از آن برای ضدعفونی بذرها است. بذرها ممکن است در معرض آلودگی به قارچ‌ها و باکتری‌های بیماری‌زا باشند که می‌توانند باعث بروز بیماری‌های خطرناک در مراحل اولیه رشد گیاه شوند. استفاده از کات کبود به‌عنوان ضدعفونی‌کننده بذرها می‌تواند از ابتلای آن‌ها به بیماری‌های قارچی جلوگیری کند و موجب افزایش نرخ جوانه‌زنی و رشد سالم گیاه شود.

برای ضدعفونی بذرها، بذرها را به مدت معینی در محلول سولفات مس قرار می‌دهند. این محلول معمولاً به غلظت مشخصی تهیه می‌شود تا هم از بین بردن عوامل بیماری‌زا را تضمین کند و هم آسیبی به بذرها نرساند. ضدعفونی بذرها با کات کبود، به‌ویژه در زراعت‌هایی که حساس به بیماری‌های قارچی هستند، مانند گندم، جو و برنج، بسیار مؤثر است. این روش ساده و کم‌هزینه می‌تواند به بهبود عملکرد محصولات کشاورزی و کاهش نیاز به استفاده از سموم شیمیایی در مراحل بعدی کمک کند.

کاربردهای دیگر کات کبود در کشاورزی

علاوه‌بر کاربردهای ذکر شده، کاربرد کات کبود در کشاورزی به‌عنوان یک ماده مؤثر در فرآیندهای دیگر کشاورزی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد:

 تهیه کودهای ترکیبی: کات کبود به‌عنوان منبعی از مس در تهیه کودهای ترکیبی استفاده می‌شود که می‌تواند به افزایش محتوای مس در خاک و بهبود رشد گیاهان کمک کند.

تحریک رشد ریشه‌ها: استفاده از کات کبود به‌عنوان محلول‌پاشی می‌تواند باعث تحریک رشد ریشه‌ها و افزایش قدرت گیاهان در جذب مواد غذایی شود.

نکات ایمنی در استفاده از کات کبود

استفاده از کات کبود، نیازمند رعایت نکات ایمنی است. این ماده می‌تواند برای انسان‌ها و حیوانات سمی باشد و باید با دقت و با استفاده از تجهیزات حفاظتی مناسب استفاده شود. همچنین از مصرف بیش‌ازحد کات کبود در خاک و گیاهان باید خودداری کرد، زیرا می‌تواند باعث سمیت و آسیب به محیط زیست شود.

سخن نهایی

کاربرد کات کبود در کشاورزی به‌عنوان یک ماده چندمنظوره، نقش مهمی در افزایش عملکرد محصولات و بهبود سلامت گیاهان و حیوانات دارد. از تهیه مخلوط‌های قارچ‌کش بردو و بورگاندی گرفته تا اصلاح کمبود مس در خاک و حیوانات و استفاده به‌عنوان حلزون‌کش، این ماده توانسته است جایگاه ویژه‌ای در کشاورزی به دست آورد. با این‌حال، استفاده بهینه و اصولی از کات کبود نیازمند دانش کافی و رعایت نکات ایمنی است تا از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری شود.