برخی فواید احتمالی ویتامین P

فلاونوئید‌ها نوعی ترکیبات گیاهی مفید هستند که اولین بار در سال ۱۹۳۰ از پرتقال استخراج شدند. در آن زمان محققان با تصور این که نوعی ویتامین جدید کشف کرده‌اند نام این ترکیب را ویتامین p گذاشتند، اما پس از پی بردن به اشتباه خود، نام آن را به فلاونوئید‌ها تغییر دادند.

ویتامین P بر خلاف نام آن نوعی ویتامین نیست بلکه اصطلاحی است که سال‌ها قبل برای گروهی از ترکیبات گیاهی به نام فلاونوئید‌ها استفاده می‌شده است. این ترکیبات گیاهی فواید زیادی برای سلامتی بدن دارند که از آن جمله می‌توان به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و دیابت، خاصیت آنتی اکسیدانی قوی و سلامت مغز اشاره کرد.

فلاونوئید‌ها چیستند؟
فلاونوئید‌ها نوعی ترکیبات گیاهی مفید هستند که اولین بار در سال ۱۹۳۰ از پرتقال استخراج شدند. در آن زمان محققان با تصور این که نوعی ویتامین جدید کشف کرده‌اند نام این ترکیب را ویتامین p گذاشتند، اما پس از پی بردن به اشتباه خود، نام آن را به فلاونوئید‌ها تغییر دادند.

فلاونوئید‌ها معمولا در میوه ها، سبزیجات، چای و کاکائو یافت می‌شوند و رنگ جذاب میوه‌هایی همچون توت ها، گیلاس و گوجه فرنگی از این ترکیبات نشات گرفته است.

اعضای خانواده فلاونوئید‌ها از گیاهان در برابر اشعه ماورا بنفش، بیماری‌های عفونی و فشار‌های محیطی محافظت کرده و به جذب حشرات برای گرده افشانی کمک می‌کنند.

انواع فلاونوئید‌ها و منابع غذایی آن
فلاونوئید‌ها که به نام بیو فلاونوئید‌ها نیز شناخته شده‌اند خانواده‌ای از ترکیبات گیاهی پلی فنلی هستند که تاکنون بیش از ۶ هزار نوع از آن‌ها شناخته شده و ۶ زیر کلاس مختلف دارند. این زیر کلاس‌ها عبارتند از:

۱. فلاونول‌ها
گروه فلاونول‌ها فراوان‌ترین منبع فلاونوئیدی موجود در رژیم غذایی هستند که از جمله آن‌ها می‌توان به کامپفرول، کوئرستین، میریستین و فیستین اشاره کرد.

این ترکیبات در روغن زیتون، انواع توت ها، پیاز، کلم کیل، انگور، گوجه فرنگی و چای یافت می‌شوند.

۲. فلاون‌ها
این گروه فلاونوئیدی نیز به صورت گسترده در منابع غذایی مختلف یافت می‌شود، از بهترین منابع فلاون‌ها می‌توان به جعفری، آویشن، نعناع، کرفس و بابونه اشاره کرد.

۳. فلاوانول‌ها و فلاوان – ۳ – ال
این زیر کلاس فلاونوئیدی شامل کاتچین‌ها مانند اپی کاتچین و اپی گالوکاتچین است که در چای سیاه، چای سبز و چای اولانگ به وفور یافت می‌شوند. از دیگر منابع فلاوانولی می‌توان به کاکائو، سیب و انگور اشاره کرد.

۴. فلاوانون‌ها
این زیر کلاس فلاونوئیدی در میوه‌های مرکبات یافت می‌شود و مسئول طعم تلخ پوست پرتقال، لیمو و سایر مرکبات می‌باشد. برخی ترکیبات این گروه شامل هسپریدین، نارینجنین و اریودیکتیول می‌باشند.

۵. ایزوفلاون‌ها
جنیستئین و دایدزئین معروف‌ترین ایزوفلاون‌های شناخته شده هستند که در لوبیای سویا و فراورده‌های سویا یافت می‌شوند.

۶. آنتوسیانیدین‌ها
بیشتر میوه‌ها و سبزیجات قرمز، آبی یا بنفش، رنگ خود را از این گروه فلاونوئیدی گرفته‌اند. ترکیبات زیر کلاس آنتوسیانیدین مانند سیانیدین، دلفینیدین و پئونیدین در قره قاط، توت فرنگی، بلوبری، توت سیاه و انگور یافت می‌شوند.

فواید فلاونوئید‌ها
به نظر می‌رسد فلاونوئید‌ها فواید زیادی برای سلامتی دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به خاصیت آنتی اکسیدانی قوی و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، دیابت و سایر بیماری‌ها اشاره کرد.

تعیین خواص فلاونوئید‌ها کار ساده‌ای نیست!

از آن جا که تحقیقات گسترده‌ای روی فلاونوئید‌ها انجام نشده درباره عملکرد آن‌ها اطلاعات کاملی در دسترس نیست، اما این ترکیبات احتمالا جذب بالایی در بدن نداشته و از فراهمی زیستی (درصدی که به طور فعال وارد جریان خون سیستمیک می‌شود) کمی برخوردار هستند.

تشخیص این که فلاونوئید‌های مختلف چگونه و چقدر روی سلامت انسان تاثیر گذار هستند کار دشواری است، زیرا از یک سو متابولیسم بدن روی فراهمی زیستی فلاونوئید‌ها اثرگذار است و این ترکیبات ممکن است به سرعت از بدن دفع شوند.

از سوی دیگر فلاونوئید‌ها بعد از ورود به بدن به ترکیباتی به نام متابولیت‌ها تجزیه می‌شوند، برخی متابولیت‌ها خواص مشابه فلاونوئید‌های اولیه دارند، اما برخی دیگر این گونه نیستند.

همچنین گفته شده مصرف همزمان ترکیبات فلاونوئیدی با مواد مغذی همچون کربوهیدرات ها، پروتئین‌ها یا چربی‌ها می‌تواند روی فراهمی زیستی و جذب آن‌ها در بدن اثر بگذارد، این عوامل تحت تاثیر ترکیب باکتری‌های روده نیز قرار دارند.

برخی فواید احتمالی فلاونوئید‌ها عبارتند از:

۱. سلامت مغز
به نظر می‌رسد فلاوانول‌های موجود در کاکائو از سلول‌های مغزی محافظت و به سلامت مغز کمک می‌کنند. این مسئله احتمالا از طریق تعامل با مسیر‌های سیگنالینگ سلولی که در بقای سلول و حافظه درگیر هستند رخ می‌دهد.

۲. دیابت
استفاده از رژیم غذایی حاوی مقادیر فراوان فلاونوئید‌های خاص خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش می‌دهد، گفته شده میزان کاهش ابتلا به دیابت به ازای مصرف روزانه هر ۳۰۰ گرم فلاونوئید حدود ۵ درصد می‌باشد.

۳. بیماری قلبی
به نظر می‌رسد مصرف برخی زیر گروه‌های فلاونوئیدی از جمله فلاونول ها، آنتوسیانیدین ها، پرو آنتوسیانیدین ها، فلاون ها، فلاوانون‌ها و فلاوان – ۳ – ال در کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی تاثیر خوبی داشته باشند.

دوز مصرف و مکمل‌ها
از آن جا که ترکیبات فلاونوئیدی از مواد اصلی و ضروری برای رشد و نمو انسان‌ها نمی‌باشند و رژیم‌های غذایی سالم حاوی غذا‌های کامل به طور طبیعی دارای سطح مناسبی از این ترکیبات می‌باشند، مصرف مکمل‌های فلاونوئیدی یک ضرورت محسوب نمی‌شود.

با وجود این، این مکمل‌ها در بازار عرضه می‌شوند و برخی افراد تمایل زیادی به مصرف آن‌ها نشان می‌دهند. برخی از رایج‌ترین مکمل‌های فلاونوئیدی شامل کوئرستین، کمپلکس‌های فلاونوئید و روتین می‌باشد.

در حال حاضر دوز مناسب و استاندارد برای مکمل‌های فلانوئیدی تعریف نشده و هر نوع از این مکمل‌ها ممکن است دستورالعمل خاصی برای مصرف داشته باشد. به علاوه عوارض جانبی و خطرات احتمالی بسیاری از این مکمل‌ها ناشناخته است.

متخصصان بر این باور هستند فلاونوئید‌هایی که از طریق غذا وارد بدن می‌شود باعث مسمومیت فرد نمی‌شوند، اما مصرف دوز بالای مکمل‌ها می‌تواند خطراتی به دنبال داشته باشد که از جمله آن‌ها می‌توان به تاثیر منفی روی عملکرد تیروئید، تداخل دارویی و یا اثر منفی روی سایر مواد مغذی بدن اشاره کرد.

به علاوه این مکمل‌ها تحت نظارت سازمان غذا و دارو نیستند و نمی‌توان از معتبر بودن آن‌ها اطمینان حاصل کرد. همچنین به نظر می‌رسد مصرف غذا‌های کامل از نظر محتوای برخی مواد مغذی بسیار مفیدتر از مکمل‌ها می‌باشد.

با وجود همه آن چه گفته شد اگر قصد مصرف مکمل‌های فلاونوئیدی دارید (به خصوص زنان باردار و مادران شیرده) حتما قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنید.