پشت پرده انفجار بندر شهید رجایی؛ حادثه یا خرابکاری؟ روایت روزنامه‌ها از سناریو‌های احتمالی

حادثه انفجار مهیب در بندر شهید رجایی بندرعباس در ظهر دیروز خسارات سنگین و صد‌ها مجروح و تعدادی کشته برجا گذاشت.

ظهر دیروز آتش‌سوزی و انفجار مهیب در بخشی از بندر شهید رجایی رخ داد که علاوه‌بر تخریب در بخش‌هایی از ساختمان اداری و کانتینر‌ها و برجا گذاشتن صد‌ها مجروح و جان‌باختن تعدادی از هموطنان، زندگی مردم در بندرعباس را تحت تاثیر قرار داد. طبق اعلام مدیرکل مدیریت بحران هرمزگان، در این حادثه تعدادی کانتینر دپو شده در بندر شهید رجایی منفجر شده است.
پس از این انفجار دود سیاه ناشی از آتش‌سوزی و انفجار فضای گسترده‌ای از شهر بندرعباس را پوشاند.
در پی انفجار در بندر شهید رجایی بندرعباس بلافاصله نیرو‌های امدادی اورژانس، هلال‌احمر و نیروی نظامی مستقر در هرمزگان در منطقه حاضر شدند.
استاندار هرمزگان در محل حادثه گفت: این انفجار که وسعت زیادی داشته، در حاشیه سایت‌های کانتینری و خارج از محوطه اصلی بندر رخ داده و بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد که برخی مواد اشتعال‌زا در این محل وجود داشته است.
 ۵ کشته و ۷۰۰ مصدوم در انفجار بندر 
مدیرکل مدیریت بحران استانداری هرمزگان ساعت ۱۸:۳۰ دیروز گفت: شمار مصدومان به ۷۰۰ تن افزایش یافت که در بیمارستان‌های مختلف بندرعباس بستری و شماری نیز سرپایی مرخص شده‌اند.
مهرداد حسن‌زاده افزود: شمار جان‌باختگان این حادثه تاکنون به پنج تن رسیده است.
رئیس پلیس هرمزگان هم اعلام کرد: حادثۀ بندر شهید رجایی ۶ مفقودی دارد.
 مسیر‌های ورودی به بندر شهید رجایی بسته شد
به منظور تسریع در عملیات امدادرسانی و کنترل بهتر اوضاع در بندر شهید رجایی، تمام مسیر‌های ورود به این منطقه از سمت بندرعباس بسته شد تا نیرو‌های عملیاتی و اورژانس برای تردد با مشکلی مواجه نباشند.
پس از وقوع این حادثه، سازمان مدیریت بحران کشور در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: در پی وقوع یک حادثه در بندر شهید رجایی، کلیه تجهیزات و نیرو‌های انسانی اعم از نظامی، انتظامی و اعضای ستاد مدیریت بحران استان در محل حضور دارند و مراکز درمانی نیز در حالت آماده‌باش کامل و انتقال مصدومین و مجروحین هستند.
سازمان مدیریت بحران از رسانه‌ها خواست که تا زمان اطفای حریق و مشخص شدن علت و ابعاد حادثه، از گمانه‌زنی و بازنشر اخبار غیر‌رسمی خودداری کنند. 
 دستور رئیس‌جمهور برای بررسی وضعیت
 و علل حادثه بندر شهید رجایی
مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور در حساب کاربری خود در فضای مجازی نوشت: «ضمن ابراز تاسف عمیق و هم‌دردی با حادثه‌دیدگان در استان هرمزگان، دستور بررسی وضعیت و علل حادثه را صادر کردم. وزیر کشور به عنوان نماینده ویژه جهت بررسی دقیق ابعاد سانحه، ایجاد هماهنگی‌های لازم و رسیدگی به وضعیت مصدومان به منطقه اعزام شد.»
در همین زمینه، وزرای کشور، راه و شهرسازی و رئیس هلال‌احمر کشور عصر دیروز وارد بندرعباس شدند.
همچنین محمدباقر قالیباف رئیس مجلس در پی حادثه بندر شهید رجایی به هیئتی مرکب از اعضای کمیسیون‌های مرتبط مجلس شامل عمران، امنیت ملی و سیاست خارجی، شورا‌ها و امور داخلی و بهداشت و درمان مأموریت داد تا برای بررسی وضعیت و ابعاد حادثه به بندر شهید رجایی در استان هرمزگان اعزام شوند و گزارشی از روند رسیدگی‌ها به مجلس ارائه دهند.
 اولویت اول، حفظ جان هموطنان
 و امداد و نجات است
اسکندر مؤمنی وزیر کشور که عصر دیروز به منظور بررسی میدانی حادثه بندر شهید رجایی، عازم بندرعباس شد، در بدو ورود، گفت: بازدید هوائی صورت گرفت؛ متاسفانه حریق هنوز به طور کامل اطفا نشده است.
وی ضمن ابراز همدردی با خانواده‌های آسیب‌دیدگان این حادثه، افزود: اولویت اول، حفظ جان هموطنان و موضوع امداد و نجات است. در عین حال، اطفای حریق و جلوگیری از سرایت آتش به بقیه نقاط و بررسی علل این حادثه مد‌نظر است.
مؤمنی ادامه داد: همچنین از همه شهر‌های اطراف و استان‌های دیگر، درخواست شد تا لوازم اطفای حریق، امدادونجات، آمبولانس و تجهیزات مربوطه به اندازه کافی حاضر شود.
سازمان مدیریت بحران در اطلاعیه شماره ۲ خود اعلام کرد: در پی عزیمت وزیر کشور و رئیس سازمان مدیریت بحران کشور به استان هرمزگان و محل حادثه انفجار بندر شهید رجایی، به منظور بررسی دقیق و مدیریت ابعاد حادثه و ایجاد هماهنگی لازم و نظارت بر روند خدمات‌رسانی به مصدومان، بر اساس پیگیری و هماهنگی انجام شده با استان‌های معین مدیریت بحران هرمزگان، بالگرد‌های آتش‌نشان و امداد‌رسان، تجهیزات و ادوات مورد نیاز اعم از اقلام امدادی، واحد‌های خونی مورد نیاز در مراکز بیمارستانی و خودرو‌های آتش‌نشانی مجهز به فوم اطفای حریق از استان‌های کرمان، فارس و بوشهر به منطقه اعزام شدند. خواهشمندیم مردم از ازدحام مقابل مراکز درمانی خودداری نموده و به عوامل درمانی و نیرو‌های انتظامی در برقرار نظم کمک نمایند.
 حضور ۶۰ نیروی عملیاتی
 و ۵ بالگرد هلال‌احمر در منطقه
شامگاه شنبه اعلام شد: ۱۲ تیم امدادی هلال‌احمر شامل ۶۰ نیروی زبده عملیاتی در منطقه حضور دارند که ۵ تیم داخل اسکله و ۷ تیم خارج از اسکله در حال امدادرسانی به حادثه‌دیدگان هستند.
با اعلام وضعیت قرمز حادثه، تمام نیرو‌های امدادی هلال‌احمر استان هرمزگان، سازمان امداد و نجات، معاونت بهداشت و درمان و ستاد هلال‌احمر در وضعیت آماده‌باش ۱۰۰ درصدی قرار دارند.
استان‌های بوشهر، فارس، کرمان و سیستان و بلوچستان، استان تهران، مرکز مستقل کیش و سازمان‌های جوانان و داوطلبان با اعلام وضعیت نارنجی، به حالت آماده‌باش درآمده و آماده اعزام احتمالی نیرو‌ها به منطقه و همچنین انتقال مصدومان به مراکز درمانی به وسیله آمبولانس‌های هلال‌احمر هستند.
تیم‌های واکنش سریع هلال‌احمر، پنج فروند بالگرد امدادی و هشت تیم درمان اضطراری (RDH) از استان‌های هرمزگان، بوشهر، فارس، کرمان، سیستان و بلوچستان، اصفهان، یزد و تهران به منطقه اعزام شدند.
همچنین تیم‌های سحر هلال‌احمر (سفیران حمایت‌های روانی) برای ارائه خدمات حمایت‌های روانی و اجتماعی به خانواده‌های مفقودین و تیم‌های داوطلبان برای بازپیوند خانواده‌ها و مفقودین احتمالی، آماده‌اند.
 بندر شهید رجایی قبلا اخطار ایمنی گرفته بود
سخنگوی مدیریت بحران کشور دیروز در گفت‌و‌گو با ایلنا در پاسخ به این سؤال که آیا احتمال خرابکاری در وقوع این انفجار وجود دارد؟ گفت: محدوده حادثه، منطقه کانتینری بندر شهید رجایی بوده که در تعدادی از کانتینر‌ها مواد شیمیایی نگه می‌داشته‌اند. علت انفجار، مواد شیمیایی داخل کانتینر‌ها بوده است. ضمن اینکه در گذشته نیز، مدیرکل مدیریت بحران طی بازدیدهایشان، اخطار‌هایی به این بندر داده بودند و احتمال خطر را گوشزد کرده بودند.
حسین ظفری افزود: ان‌شاءالله بعد از اطفای آتش، حتماً بررسی انجام می‌شود و با کسانی که قصور داشته‌اند و نسبت به ایمنی محدوده کم‌کاری کرده‌اند برخورد قانونی خواهد شد؛ لذا این اخطار‌هایی که داده شده احتمال خرابکاری را کمتر می‌کند، زیرا قبلاً هم این اخطار‌ها داده شده و طبیعتاً یک حادثه غیرمترقبه بوده که اتفاق افتاده است.
وی درباره میزان خسارات وارده توضیح داد: حجم صدای انفجار و لرزش زمین تا پنجاه کیلومتری شنیده شده است. اما شعاع انفجار در همان محدوده بندر شهید رجایی است و خارج از آن خسارتی نداشته‌ایم. در همان بندر شهید رجایی هم، تنها محدوده‌ای از آن در حال حاضر درگیر حریق و آتش‌سوزی است. 
 صف مردم برای اهدای خون به مجروحان
همچنین با اعلام نیاز به اهدای خون برای مداوای مجروحان حادثه، تعداد زیادی از مردم بندرعباس در صف‌های اهدای خون حاضر شدند و به کمک مجروحان شتافتند.
 دستور وزارت بهداشت
 برای اعلام شرایط اضطرار در بندرعباس
به دنبال حادثه انفجار در بندر شهید رجایی بندرعباس و افزایش چشمگیر آلودگی هوا، معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با صدور نامه‌ای به رئیس دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، دستور تشکیل تیم‌های بهداشتی و اجرای اقدامات فوری برای حفاظت از سلامت عمومی را صادر کرد.
در این نامه با اشاره به احتمال انتشار آلاینده‌هایی نظیر آمونیاک، دی‌اکسید گوگرد و دی‌اکسید نیتروژن در سطح شهر، بر اعلام شرایط اضطرار و تشکیل کارگروه ویژه تأکید شده است.
بر اساس این دستور، دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان موظف است:
اطلاع‌رسانی گسترده به مردم درخصوص حضور در منازل و اجتناب از حضور در فضای آزاد و انجام فعالیت‌های بدنی و بسته نگه‌داشتن پنجره‌ها.
توصیه به مردم برای استفاده از ماسک‌های مناسب N۹۵ یا P۲ به‌ویژه گروه‌های آسیب‌پذیر (بیماران تنفسی، قلبی، کودکان، زنان باردار و سالمندان)
توصیه به مردم برای شستشوی صورت و همچنین استفاده از لباس‌های مقاوم.
 دستور دادستانی برای پیگیری حادثه
در پی حادثه انفجار در بندر شهید رجایی دادستان‌کل کشور به دادستان مرکز استان هرمزگان دستور داد این حادثه به فوریت و دقت رسیدگی شود.
در دستور حجت‌الاسلام والمسلمین محمد موحدی به دادستان مرکز استان هرمزگان تأکید شده است که بررسی دقیق و رسیدگی ویژه به پرونده و برخورد قاطع و اثرگذار با عامل یا عاملان احتمالی و کسانی که در این حادثه قصور و تقصیر و سهل‌انگاری داشته‌اند، در اولویت قرار گیرد.
 اطلاعیه شرکت ملی پالایش
 و پخش فرآورده‌های نفتی ایران
شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران در پی انتشار خبر وقوع انفجار و آتش‌سوزی در محدوده بندر شهید رجایی اعلام کرد این انفجار ارتباطی با پالایشگاه‌ها و مخازن سوخت و مجموعه پخش و خطوط لوله نفتی مرتبط با این شرکت در آن منطقه نداشته و در حال حاضر بهره‌برداری از تأسیسات واقع در منطقه بندر عباس بدون وقفه در حال انجام است.
همچنین تجهیزات و کمک‌های امدادی و آتش‌نشانی کلیه شرکت‌های نفتی واقع در منطقه به حالت آماده‌باش و در حال خدمات‌رسانی برای کمک به مدیریت سانحه یاد شده از سوی سازمان بنادر و دریانوردی هستند.
 حادثه یا خرابکاری؟!
دیروز، اما از همان ابتدای انتشار خبر انفجار مهیب در بندر شهید رجایی و در شرایطی که با توجه به وسعت و حجم حادثه و میزان قابل توجه و شعاع تخریب‌ها، عملاً بررسی و اعلام دقیق علت حادثه کاری دشوار و احتمالاً زمانبر خواهد بود، اخبار ضد و نقیضی درباره علت و محل دقیق آن منتشر و برخی گمانه‌زنی‌ها و اظهارنظر‌ها در فضای مجازی و رسانه‌های غیر‌رسمی مطرح شد، از کانال‌های تلگرامی و حساب‌های کاربری فیک‌نیوز داخلی و خارجی معاند که در چنین مواقعی فرصت را برای غلبه روایت‌های بی‌پشتوانه خود بر ذهن مخاطب مناسب می‌بینند تا برخی اظهارنظر‌های غیر‌کارشناسی که نمی‌توان به آنها اطمینان داشت. از سویی همزمانی این حادثه با دور سوم مذاکرات ایران و آمریکا در مسقط نیز منجر به طرح انواع و اقسام اظهارنظر‌ها و تحلیل‌های بی‌پشتوانه درخصوص علت حادثه شد.
 هشدار دادستانی
 در مورد اخلال در امنیت روانی جامعه
در همین حال، در پی وقوع انفجار در بندر شهید رجایی، دادستانی کل کشور در اطلاعیه‌ای از فعالان مجازی و رسانه‌های کشور خواست از پرداختن به موضوعاتی که امنیت روانی جامعه را مخدوش می‌کند، پرهیز کنند.
در اطلاعیه دادستانی کل کشور تاکید شده است با افرادی که با انتشار محتوای خلاف واقع، نشر اکاذیب و توهین اقدام به برهم زدن امنیت روانی جامعه کنند، براساس قانون برخورد مقتضی صورت خواهد گرفت. در این اطلاعیه خطاب به دادستان‌های سراسر کشور تاکید شده: لازم است با اتخاذ تدابیر لازم با افرادی که با سوءاستفاده از فضای مجازی در مورد این حادثه خسارت‌بار مبادرت به مخدوش کردن امنیت روانی جامعه و تشویش اذهان عمومی با انتشار محتوای خلاف واقع و نشر اکاذیب می‌کنند مطابق مقررات برخورد سریع، مؤثر و بازدارنده صورت گرفته و نتیجه به این دادستانی اعلام شود.
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت نیز در صفحه مجازی خود نوشت: «وزیر کشور و وزیر راه و شهرسازی برای بررسی دقیق ابعاد سانحه، ایجاد هماهنگی‌های لازم و رسیدگی به وضعیت مصدومان به منطقه اعزام شدند. از همه رسانه‌ها و متولیان افکار عمومی درخواست داریم تا زمانی که بررسی‌ها تکمیل بشود از گمانه‌زنی‌های زودهنگام نسبت به این مسئله خودداری کنند. با مشخص شدن ابعاد حادثه اطلاعات را در اختیار هموطنان عزیز قرار خواهیم داد.»
 ابهاماتی که باید رفع شود
طبیعتاً حادثه‌ای با چنین ابعاد و حجم تخریب و خسارت‌های مادی و جانی آن‌هم در بزرگ‌ترین بندر تجاری کشور و یکی از بزرگ‌ترین بنادر ترانزیتی منطقه دارای اهمیت ویژه و نیازمند بررسی دقیق و سریع علل و ابعاد مختلف ماجرا می‌باشد و باید هرچه سریع‌تر به صورت کارشناسی و مستند مشخص و اعلام شود که این حادثه ناشی از قصور و تقصیر و سهل‌انگاری و بی‌توجهی به اخطار‌های قبلی ایمنی بوده است یا اینکه ممکن است علل و عوامل دیگری داشته باشد.
در این میان، یکی از ضعف‌های عمده در این خصوص که بخشی از آن به مسئولان مربوطه و بخشی نیز به مردم و فعالان مجازی باز می‌گردد، رها بودن و بی‌متولی بودن حوزه اطلاع‌رسانی رسمی است. این که هر فرد خود را مجاز به انتشار تصاویر یا تحلیل‌های مربوط به حادثه‌ای که هنوز ابعاد و علل آن مشخص نیست بداند از مواردی است که در بسیاری از کشور‌ها در اروپا و آمریکا و... یک خط قرمز جدی و قابل پیگیری محسوب می‌شود.

منبع: ایونا