سوال "چی بپوشم؟" در دوران قجری هم باب بوده؟/نگاهی به پوشش مردان و زنان جوان دوره قاجار

نوع پوشش در هر دوره از تاریخ بر اساس ابزار و امکانات موجود و پیشرفت‌های علمی و صنعتی قوانین اجتماعی، عرفی و حتی حکومتی متفاوت بوده است. میان تهرانی‌ها در دوره قاجار و حتی قبل‌تر از آن بیشتر مردان تهران برای پوشش از عبا، شال و قبا استفاده می‌کردند. اما همین لباس‌ها هم متناسب با تغییر فصل و بسیاری از شرایط موجود در جامعه متفاوت می‌شد. در این سبک پوشش لباس مردان شامل این لباس‌ها بود:

عبا: روپوشی نازکی در تابستان‌ها و زمستان به طبع سرمای هوا این روپوش ضخیم‌تر بود.

قبا: لباسی ساده با یقه‌ای باز و در دو جیب عمودی از دو طرف تا زیر زانو زانو ساده که روی پیراهن می‌پوشیدند و دو طرف آن را با شال می‌بستند.

ارخلاق: چیزی ضخیم‌تر از قبا کوتاه تا بالای زانو که روی پیراهن می‌پوشیدند.

 مرادبگی: قبایی با یقه بسته و لبه‌دار تا پایین شکم با چین‌های‌های‌ ریز سرتاسری بود.

 سرداری: چیزی شبیه مرادبگی با چند چین درشت شکافی در عقب قدی تا پایین زانو که بر روی قبا می‌پوشیدند.

جنس شلوارها ماهوت بود که دور آن را با شال می‌بستند. کلاه نمدی یا پوستی گیوه و کفش نعلین بی‌بند و پیراهنی از جنس چلوار یا کتان یا متقال کرباس با فرم یقه‌ای که از سر شانه باز می‌شد. البته معمولاً این لباس را در زیر بدون عرقگیر می‌پوشیدند.

بخش دیگر پوشش آنها مربوط به وسایلی بود که همیشه، همراهشان حمل می‌کردند. چاقو و پاشنه‌کش، جام برنجی کوچک، زنجیر ریز بلند به اندازه دو متر با حلقه چرم برای انداختن به مچ دست و سر منگوله از چرم رشته در انتها، تسبیح و انگشتری نقره عقیق یا فیروزه که در جیب و دست می‌گذاشتند.

اما زن‌ها هم پوشش و لباس‌های ویژه خودشان داشتند. لباس‌های زنان درتهران قدیم عبارت بود از شلوارک پاچه‌دار تا بالای زانو از جنس چلوار، حریر و اطلس که از زیر می‌پوشیدند و شلوار تنگی از جنس مخمل و ماهوت روی این شلوارک می‌پوشیدند. رنگ این شلوارها اکثراً سبز، زرد، نارنجی و آلبالویی بود که آن را روی شلیته (نوعی دامن) می‌پوشیدند. پیراهن کوتاهی شبیه پیراهن مردان با یقه بسته یا گلابی روی آن شلیته‌های کوتاه و بلند بر حسب سلیقه می‌بستند. جلیقه نیم تنه‌ای از جنس ماهوت، ترمه یا مخمل یقه بسته گل‌دوزی و زردوزی شده با آستین‌های دهان تنگ یا گاهی اوقات دهان گشاد را در زمستان‌ها می‌پوشیدند. اما در تابستان با توجه به گرمای هوا این جلیقه نیم‌تنه کمی جنسش نازک‌تر می‌شد.