ماجرای فایل صوتی اتاق زایمان که حاشیه‌ ساز شد چه بود؟

 درد زایمان که سراغ مادر باردار می‌آید، شیرین‌ترین و سخت‌ترین لحظات زندگی‌اش شروع می‌شود. ساعت‌ها و دقایقی که درد تمام وجودش را احاطه می‌کند. زن باردار وارد اتاق زایمان می‌شود و اینجاست که از کادر درمان، ماماها و پرستارها علاوه بر حمایت درمانی، توقع حمایت روحی و روانی دارد؛ موضوعی که در بخش زایمان بعضی از بیمارستان‌ها نادیده گرفته می‌شود. این موضوع آنقدر اهمیت دارد که عده‌ای از بدرفتاری با زنان باردار گلایه کردند.

لازم به ذکر است که این گزارش‌ها و پیگیری‌ها نافی تلاش‌های شبانه‌روزی کادر درمان و پرستاران بیمارستان‌ها نیست.

هنوز وقتی یاد رفتار ماماها می‌افتم اشک می‌ریزم

با او که تماس می‌گیریم حرف‌های زیادی برای گفتن دارد و گلایه‌های بسیاری. او مادر چهار فرزند است و در شهر زاهدان زندگی می‌کند. خاطرات تلخ او از دومین و چهارمین زایمانش که در یکی از بیمارستان‌های این شهر انجام شد هنوز هم آزارش می‌دهد و کام او را تلخ می‌کند.

«فاطمه شریف زاده» می‌گوید: «مادری که می‌خواهد زایمان طبیعی داشته باشد چندین ساعت از شش ساعت گرفته تا دوازده و سیزده و حتی بیشتر را باید در بلوک زایمان باشد و تحت نظر. در تمام این ساعت‌ها، ماماها و پرستارها باید نظارت داشته باشند بر وضعیت بیمار و به او کمک کنند. این حمایت فقط حمایت درمانی نیست باید در تحمل این درد سنگین از مادر حمایت عاطفی و روانی کنند. اما آنقدر با من در زمان دو زایمانم بدرفتاری کردند که هنوز هم وقتی یادش می‌افتم نمی‌توانم جلوی اشک‌هایم را بگیرم.»

نمی‌توانم توهین‌هایی را که شنیدم به زبان بیاورم

حتما این روایت را شنیده‌اید که می‌گویند هر زنی که در حال زایمان از دنیا برود اجر شهید برای او خواهد بود و اگر سالم بماند و فرزندش را به دنیا آورد تمامی گناهان او آمرزیده خواهد شد. این روایت به خودی خود بیانگر شأن و عظمت به دنیا آوردن فرزند از یک طرف و از طرفی بیانگر شدت درد و رنجی است که یک زن تحمل می‌کند تا فرزندی را به دنیا بیاورد.

شریف زاده که تجربه چهار زایمان را داشته می‌گوید: «از طرف برخی از ماماها کلمات زشت و زننده‌ای را شنیدم. باز وقتی بچه اولت باشد کنایه‌ها کمتر است اما وقتی فهمیدند که من چهارمین فرزندم را به دنیا می‌آورم ماما شروع کرد به کنایه زدن که چه خبره؟ خودت خواستی پس باید تحمل کنی. اگر تحمل درد را نداری چرا باردار شدی! کاش فقط این جمله‌ها بود. وقتی درد من به اوج می‌رسید و گاهی از شدت درد فریاد می‌زدم، به عوض حمایت روحی و روانی از من، توهین‌هایشان بیشتر می‌شد. طوری که من فقط اشک می‌ریختم و دعا می‌کردم که بتوانم این شرایط را راحت‌تر تحمل کنم. راستش اصلا دوست ندارم جملاتی را که به من می‌گفتند به زبان بیاورم. یعنی اگر هم بگویم شما نمی‌توانید این حرف‌ها را در رسانه‌ بنویسید.»

ماجرای فایل صوتی اتاق زایمان که حاشیه‌ساز شد

این تجربه یک مادر از زاهدان است و ظاهرا این رفتارهای بد فقط منحصر به آن بیمارستان دولتی در زاهدان نیست و در برخی از بیمارستان‌های دیگر هم این رفتار توهین‌آمیز با مادران باردار وجود دارد. چند وقت قبل هم انتشار یک فایل صوتی از بخش زایمان یکی از بیمارستان‌های دولتی حسابی حاشیه‌ساز شد. در این فایل، ماما یا پرستاری که کنار خانم باردار بود با شنیدن فریادهای مادر ناشی از شدت درد زایمان بر سر او فریاد می‌زند و عباراتی توهین‌آمیز را به کار می‌برد. انتشار این فایل صوتی باعث شد تا رسانه‌ها به این موضوع توجه کنند و ضرورت اصلاح این رویه را از مسئولان وزارت بهداشت خواستار شوند.

قدردان زحمات کادر درمان هستیم

کم نیستند پرستارها یا ماماهایی که با صبوری و آرامش ساعت‌ها پا به پای مادر باردار در اتاق زایمان هستند. اگر از ضرورت اصلاح برخوردهای ناشایست با برخی از مادران باردار در بلوک زایمان می‌گوییم، دلیل بر نقض زحمات کادر درمان نیست. رفتار خوب کادر درمان با مادری که سخت‌ترین و شیرین‌ترین لحظات زندگی‌اش را می‌گذراند و می‌خواهد فرزندی را به دنیا بیاورد، یک اصل است و جزو بدیهیات است. اما رفتارهای بد و ناشایست هم باید رسانه‌ای شده و اصلاح شود.

شریف زاده؛ مادری که تجربه ناخوشایندی را از زایمان دو فرزندش دارد می‌گوید، انصاف را چاشنی گلایه‌هایش می‌کند و خاطره خوب یکی از زایمان‌هایش را روایت می‌کند؛ «ماما ۸ ساعت تمام بالای سر من بود و از من حمایت کرد. مدام به من روحیه می‌داد. احساس می‌کردم خواهرم در اتاق زایمان کنارم هست و قوت قلب می‌گرفتم. من با مادران بسیاری صحبت کردم. خیلی‌ها تجربه‌های خوبی از زایمان داشتند، خیلی‌ها هم مثل من هنوز از رفتار بد ماماها رنجور و دلگیر بودند.»

خشونت زایمانی و بیانیه سازمان جهانی بهداشت

مطالعه‌ای کوتاه نشان می‌دهد که معضل بدرفتاری با زنان باردار در برخی از بیمارستان در همه کشورها حتی کشورهای اروپایی هم وجود دارد و جالب‌تر آنکه از آن تحت عنوان «خشونت زایمانی» نام می‌برند و هر نوع بی‌توجهی، آزار جسمی و عدم احترام در زمان زایمان در ردیف خشونت زایمانی قرار می‌گیرد. کارشناسان می‌گویند مراقبت‌های غیر محرمانه، مراقبت‌های غیر شرافتمندانه، تبعیض، سوءاستفاده جسمی، مراقبت‌های غیرموافق و کنار گذاشتن مراقبت‌ها همگی هم جزو خشونت‌های زایمانی به حساب می‌آید. این در حالی است که زن در زمان زایمان بسیار آسیب‌پذیر است و نمی‌تواند از خودش مراقبت کند.

 ماجرای خشونت زایمانی در برخی از کشورها آنقدر بیخ پیدا کرد که حتی سازمان جهانی بهداشت سال ۲۰۱۴ برای جلوگیری و از بین بردن بی‌احترامی و سوءاستفاده از زنان بـاردار، بیانیه‌ای صادر کرد که ایجاد سیستم‌های پاسخگو و حمایت برای پایش داده‌های مربوط به شیوه‌های مراقبت محترمانه و غیرمحترمانه و  مشارکت همه ذینفعان، از جمله زنان، در تلاش برای بهبود کیفیت مراقبت و از بـین بـردن شـیوه‌هـای بی‌احترامی و توهین‌آمیز از بندهای این بیانیه بود.

به نظر می‌رسد ارتقای جایگاه و بهبود شرایط کاری ماماها، برطرف کردن محدودیت‌ها و کمبودهایی که سیستم مراقبت‌های مادری دارد از عوامل مهمی است که می تواند در پیشگیری و رفع خشونت زایمانی علیه مادران موثر باشد.