عوارض جانبی دارو‌ها بر روی دهان و لثه

بدون شک درمان‌های زیادی وجود دارند که برای آن‌ها مجبورید از دارو‌های شیمیایی استفاده کنید. این بیماری‌ها می‌توانند در هر موردی باشند و فقط بیماری‌های شدید را شامل نمی‌شوند. حتی دارو‌های ساده مربوط به سرماخوردگی هم عوارضی از خواب آلودگی را به همراه دارند.

مثلا گاهی اوقات دارو‌های مخصوص سرفه می‌تواند عاملی برای تپش قلب شود یا مثلاً آسپرین عوارض جانبی جدی از جمله خونریزی معده را در فرد نشان می‌دهد، اما واقعا چرا دارو‌ها چنین عوارض جانبی را به همراه دارند؟

دارو‌های پیچیده‌تر عوارض بیشتر!
دارو‌ها ساختار بسیار پیچیده‌ای دارند که از مواد شیمیایی تشکیل شده که باید عملکرد‌های مختلف بدن را انجام دهند. مولکول‌هایی مثل هورمون‌ها معمولا این تنظیمات را انجام می‌دهند و اگر چیزی وضعیت را آشفته کند، مخصوصاً هنگام بیماری؛ باعث می‌شود که این هورمون‌ها دست به کار شوند. گاهی اوقات هورمون‌ها به دلیل مواد شیمیایی به کار رفته در دارو‌ها تعادل خود را از دست می‌دهند.

اگرچه که علت عوارض جانبی این دارو‌ها به همین سادگی‌ها هم نیست. متاسفانه همیشه دو موضوع پیچیده در این امر وجود دارد. اول این که بدن ما اغلب از مواد شیمیایی یکسانی برای تنظیم پروسه‌های داخل بدن استفاده می‌کند.

به این معنی که یک دارو باید دوباره تنظیمات بدن را برای تعادل به وجود بیاورد که بعد از مصرف دارو اقدام می‌کند. مثلاً داروی پردنیزون که برای از بین بردن التهاب استفاده می‌شود، ممکن است که همزمان فشار خون و قند خون را نیز بالا ببرد که عاملی برای سستی استخوان‌ها می‌باشد.

دوم این که این دارو‌ها همیشه آنگونه که ما می‌خواهیم، عمل نمی‌کنند. به این معنا که ممکن است دارو مولکول‌های غیر مربوط را نیز در زمان مشخص تغییر دهند. مثلاً دارو‌هایی که برای آسیب نخاعی استفاده می‌شود، می‌توانند درد‌های عصبی را از طریق به کار انداختن سروتونین فعال کنند.

اگرچه این دارو همچنین می‌تواند باعث تاری دید و خشکی دهان و یبوست نیز شود. همچنین با تحت تاثیر قرار دادن نوروپی نفرین‌ها باعث می‌شود که بدن ما دچار خواب آلودگی و بی حالی شود.

خطرات دارو‌ها

مبتلایان به آسیب دیدگی‌های نخاعی بیشتر در معرض عوارض دارویی هستند
افرادی که آسیب دیدگی نخاعی دارند، بیش از بقیه در معرض سختی‌های ثانویه دارو‌ها قرار می‌گیرند. این افراد ممکن است مشکلات تنفسی، قلبی عروقی، مشکلات مربوط به مثانه، روده، پوکی استخوان و درد در قفسه سینه را تجربه کنند.

نتیجه مستقیم استفاده از این دارو‌ها در طول زمان‌های مختلف می‌تواند شدیدتر باشد. همچنین امکان تداخل دارویی نیز در افرادی که آسیب دیدگی نخاعی دارند، بیش از بقیه می‌باشد که عامل موثری در بروز عوارض جانبی است.

عوارض دارو‌ها روی دهان، لثه و دندان
همه دارو‌ها چه خوراکی چه تزریقی، چه نسخه‌ای و چه بی نسخه آثار جانبی متعددی دارند. برخی از داروه تاثیر منفی بر سلامت دهان و دندان می‌گذارند. رایج‌ترین عوارض دهانی دارو‌ها عبارتند از:

خشکی دهان
برخی دارو‌ها سبب کاهش میزان بزاق در دهان و خشکی دهان می‌شوند. کافی نبودن بزاق سبب تحریک و التهاب بافت‌های دهان و افزایش خطر ابتلا به عفونت، پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه می‌شود. از بین بردن علائم خشکی دهان نوشیدن مقدار آب زیاد یا جویدن آدامس بدون قند کمک کننده است.

عفونت‌های قارچی
ترکیبات کورتونی برخی از انواع اسپری‌های دهانی در درمان بیماری آسم موجب عفونت قارچی موسوم به کاندیدیازیس دهانی می‌شوند. برای پیشگیری از این عارضه جانبی بعد از استفاده از اسپری یک لیوان آب را غرغره کرده و دهان خود را بشویید.

التهاب لثه (هایپرپلازی لثه)
برخی از دارو‌ها سبب رشد بیش از حد بافت لثه شود. در بیماری «هایپرپلازی لثه» بافت لثه متورم و شروع به رشد می‌کند. رشد بیش از حد لثه سبب افزایش خطر ابتلا به بیماری پریودنتال می‌شود. بافت لثه متورم شده به نسوج اطراف صدمه می‌زند. احتمال ایجاد عوارض جانبی در مردان بیشتر است. پلاک دندانی این خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.

عوارض دارو‌ها

التهاب پوشش داخل دهان (موکوزیت)
موکوزیت یک عارضه جانبه شایع شیمی درمانی و التهاب بافت نرم و مرطوب پوشش دهان و دستگاه گوارش است. موکوزیت باعث تورم دردناک دهان و زبان شده و می‌تواند به خونریزی و زخم معده، درد و زخم دهان منجر شود و خوردن را دشوار کند.

زخم دهان
به زخم باز که در داخل دهان یا روی زبان رخ می‌دهد، زخم دهان گفته می‌شود. زخم‌های دهان اغلب دارای یک سوراخ در وسط هستند.

تغییر چشایی
برخی دارو‌ها حس چشایی را تغییر داده و موجب ایجاد طعم فلز، شوری و یا طعم تلخ در دهان می‌شوند، به این تغییر در توانایی بدن «دیسگاسیا یا نارسایی چشایی» گفته می‌شود. تغییرات طعم و مزه به ویژه در میان افراد مسن رایج‌تر است. تغییرات طعم موقتی هستند و با قطع دارو حس چشایی باز می‌گردد.

جایگزین‌ها و دارو‌های گیاهی
بسیاری از بیماران اشتباهاً تصور می‌کنند که دارو‌های گیاهی بدون ضرر هستند. به همین دلیل برچسب روی آن‌ها را حاوی لیست بلند بالایی از عوارض جانبی می‌باشد را مطالعه نمی‌کنند.

در حقیقت بعضی از این محصولات شامل آلوورا، جینسینگ، سیر، چای سبز و ... هستند که می‌توانند با دارو‌های قلبی عروقی تداخل داشته باشند و واکنش‌هایی را ایجاد کنند.

با وجود این که این دارو‌ها طبیعی هستند، اما باز هم خطرات زیادی در پی آن‌ها وجود خواهد داشت. به همین دلیل بیماران نباید دارو‌های گیاهی را همراه با دارو‌های شیمیایی استفاده کنند. در نتیجه بهتر است که در مورد تمام تداخل‌های دارویی از قبل مطالعه کنید.

میزان مصرف دارو‌ها

تاثیرات متفاوت دارو‌ها
یکی از جنبه‌های جالب دارو‌ها این است که تاثیرات آن‌ها برای اشخاص مختلف متفاوت است. مثلاً دارو‌های مسکن عوارض جانبی متفاوتی را در افراد مختلف نشان می‌دهند. ممکن است که یک فرد هیچ عارضه جانبی را در اثر مصرف این مسکن‌ها احساس نکند، اما فرد دیگر به شدت دچار مشکلات شود. اثرات و عوارض جانبی معمولاً به دلایل ژنتیکی افراد اتفاق می‌افتند، زیرا مکانیسم بدنی افراد با یکدیگر متفاوت است.

دقت در میزان مصرف دارو
اگر از اطلاعات درج شده روی دارو‌های مورد نظر استفاده کنید و دقیقاً طبق تجویز پزشک و یا اطلاعات موجود روی دارو عمل کنید، قطعاً میزان عوارض جانبی به حداقل خود می‌رسد. باید سعی کنید که اطلاعات درج شده که مربوط به دارو می‌باشد را به دقت بررسی کنید.

اگرچه که عوارض جانبی معمولاً ناخواسته و آسیب زا هستند، اما گاهی اوقات اثرات مثبتی هم توسط مصرف دارو‌ها در فرد دیده می‌شود. مثلاً داروی سیلدنافیل یا ویاگرا که برای درمان انژین به کار می‌رود، ممکن است عوارض جانبی در فرد به وجود بیاورد که گاهی اوقات باعث پیدایش تغییرات مثبت می‌شود.

مثلاً یکی از آن‌ها طولانی‌تر شدن زمان نعوظ در مردان می‌باشد. آنژین وضعیتی است که در آن، ماهیچه قلب به اندازه کافی خون دریافت نمی‌کند.

گاهی اوقات بعضی از پزشکان از دارو‌های سقط به دلیل عوارض جانبی مثبت استفاده می‌کنند. مثلا بعضی از پزشکان دارو‌های ضد افسردگی خاصی را برای بعضی از بیماران تجویز می‌کنند که مبتلا به کم اشتهایی شدید می‌باشند و در نتیجه این افراد ممکن است با اضافه وزن مواجه شوند.

گاهی اوقات بعضی از دارو‌ها عوارض جانبی دارند که باعث افزایش سرعت ریکاوری بعد از آسیب دیدگی‌های نخاعی می‌باشد. مثلاً دارو‌هایی مثل ریلوزول برای بیماری صرع، ایبوپروفن برای کاهش درد، ایماتینیب و تاکسول برای سرطان، در این زمینه‌ها مورد تست و آزمایش قرار گرفته اند. مطالعات اخیر نشان می‌دهد که عوارض جانبی این دارو‌ها می‌تواند به ریکاوری افراد بعد از آسیب دیدگی‌های نخاعی کمک کند.

کاهش احتمال خطر
ممکن است عوارض جانبی زمانی که دارو را مصرف می‌کنید یا میزان آن را تغییر می‌دهید و یا مصرف آن را قطع می‌کنید، به وجود بیاید پس همیشه باید به دقت طبق اطلاعاتی که روی دارو درج شده، استفاده کنید.