آزمایش 10 دقیقه‌ای در خانه برای تشخیص آلزایمر و بیماری قلبی

یک آزمایش جدید ممکن است به زودی غربالگری بیماری لثه را در خانه امکان پذیر سازد و خطر ابتلا به آلزایمر، دیابت و بیماری قلبی را کاهش دهد.

 آیا مشاهده خون هنگام مسواک زدن می‌تواند نگران کننده و نشان دهنده ابتلا به بیماری لثه باشد؟ اختراع آزمایشی تازه به این معنی است که ممکن است به زودی بدون مراجعه به دندانپزشک ظرف مدت ۱۰ دقیقه تشخیص داده شود. این آزمایش در خانه که شبیه کیت آزمایش کووید-۱۹ است توسط دانشمندان دانشگاه سینسیناتی ساخته شده و ماده سمی ایجاد شده توسط باکتری مسئول التهاب لثه یا بیماری لثه را تشخیص می‌دهد.

به گفته فدراسیون پریودنتولوژی اروپا بیماری لثه شایع است و از هر ۱۰ فرد با سن بالای ۳۵ سال ۸ نفر دارای سطوحی از این بیماری هستند که باعث خونریزی می‌شود. ژنژیویت* در صورت عدم درمان می‌تواند به عفونت لثه‌ای جدی‌تر به نام پریودنتیت* تبدیل شود که نیمی از بزرگسالان بریتانیایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و آسیب ناشی از آن می‌تواند منجر به بروز بیماری‌های جدی مانند بیماری قلبی و آلزایمر شود.

در حال حاضر بیماری لثه در طول معاینه دندان تشخیص داده می‌شود. محققان امیدوار هستند فناوری جدید هر چه زودتر در دسترس عموم قرار گیرد، زیرا بیماری لثه با چندین بیماری جدی دیگر نیز مرتبط است.

چرا حفظ سلامت لثه مهم است؟
لثه‌های ما پایه‌ای برای دندان‌های مان هستند و به منظور سلامت دهان و دندان حیاتی هستند. بیماری لثه می‌تواند منجر به بروز بوی بد دهان، عقب نشینی لثه، عفونت، آبسه و در نهایت از دست دادن دندان شود.

هم چنین، فقدان سلامت لثه پیامد‌های جدی برای سلامت عمومی ما دارد و خطر ابتلا به آلزایمر، دیابت، آرتریت روماتوئید، بیماری قلبی و بیماری‌های تنفسی را افزایش می‌دهد. نتیجه مطالعه‌ای صورت گرفته در سال ۲۰۲۱ میلادی نشان داد که بیماران مبتلا به بیماری شدید لثه تقریبا ۹ برابر بیش‌تر از افرادی که از بیماری شدید لثه رنج نمی‌برند در معرض خطر مرگ ناشی از کووید-۱۹ قرار دارند.

دهان ما دریچه‌ای برای ورود به بدن ما است و زمانی که به بیماری مبتلا هستیم باکتری‌های دهان می‌توانند وارد جریان خون شوند. برای مثال، نتایج تحقیقات نشان داده اند که باکتری‌های بیماری لثه در مغز افرادی که بر اثر بیماری آلزایمر فوت کرده اند مشاهده شده اند.

به گفته دکتر “سونیا جوشی” پریودنتیست، این باکتری‌ها می‌توانند یک پاسخ التهابی مزمن مضر را در سراسر بدن ایجاد کنند. او می‌گوید: بیماری لثه با التهاب سیستمیک مرتبط است. بنابراین، لثه‌های سالم می‌توانند به معنای واقعی کلمه زندگی شما را نجات دهند.

بیماری لثه چیست؟
بیماری لثه عفونت بافت‌هایی است که از دندان‌ها حمایت می‌کنند. این بیماری بر اثر واکنش التهابی به پلاک دندانی ایجاد می‌شود یک لایه چسبنده از باکتری‌ها که ساخته شده و سخت می‌شود. معمولا اولین علامت آن درد، تورم و خونریزی از لثه است. ژنژیویت مرحله اول است یعنی التهاب به لثه محدود می‌شود.

دکتر جوشی می‌گوید: “در برخی افراد التهاب لثه می‌تواند به پریودنتیت تبدیل شود که باعث آسیب عمیق‌تر و غیرقابل بازگشت به استخوان، رباط‌ها و سلول‌های اطراف ریشه دندان‌ها می‌شود. این موضوع می‌تواند فضایی را در زیر خط لثه ایجاد کند که به عنوان پاکت پریودنتال شناخته می‌شود که در آن باکتری‌ها می‌توانند رشد کنند و اگر درمان نشود می‌تواند منجر به از دست دادن دندان شود. ”

عوامل خطر چیست؟
دندان‌های لکه دار نشانه بدنام افراد سیگاری هستند، اما تنباکو هم چنین مهم‌ترین عامل خطر برای بروز بیماری لثه است. در افراد سیگاری احتمال بیش تری وجود دارد که پلاک باکتریایی ایجاد شود و هنگامی که لثه‌ها عفونی می‌شوند افراد سیگاری در مقایسه با افراد غیر سیگاری بیماری لثه شدیدتری دارند و پاسخ ضعیف تری به درمان را از خود نشان می‌دهند.

سایر عوامل خطر عبارتند از تغییرات هورمونی در زنان، از جمله بارداری و یائسگی، ژنتیک، نوشیدن مشروبات الکلی، اضطراب، کمبود خواب و بهداشت نامناسب دهان. هم چنین، بیماری لثه در دوران میانسالی به دلیل کاهش توانایی بدن در مبارزه با عفونت‌ها با افزایش سن شایع‌تر است.

آیا می‌توان بیماری لثه را بدون مراجعه به دندانپزشک درمان کرد؟
کارشناسان توصیه می‌کنند به محض ظاهر شدن التهاب و خونریزی در لثه به دندانپزشک مراجعه کنید، زیرا در خانه تشخیص میزان مشکل غیر ممکن است. دندانپزشک شما ممکن است نیاز داشته باشد که پلاک‌های ایجاد شده را با استفاده از ابزار‌های دندانپزشکی تخصصی از بین ببرد. بدون مراجعه به دندانپزشک احتمال بروز التهاب لثه افزایش می‌یابد.

بیماری اولیه لثه معمولا با تمیز کردن حرفه‌ای منظم و بهداشت خوب دهان قابل بهبود است. برای نسخه شدیدتر که در آن پاکت‌های پریودنتال بیش از ۵ میلی متر عمق دارند (۵-۷ میلی متر به معنای پریودنتیت متوسط است در حالی که ۷-۱۲ میلی متر به معنای پریودنتیت پیشرفته است) ممکن است به روشی به نام جرم گیری و صاف کردن ریشه نیاز باشد.

این یک روش تمیز کردن عمیق و غیرجراحی است که تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود جایی که پلاک و جرم از بالا و پایین خط لثه خراشیده می‌شود و پوسته ریزی صورت گرفته و لکه‌های زبر روی ریشه دندان صاف می‌شوند. این کار باعث می‌شود بافت لثه در اطراف ریشه بهبود یابد و به کوچک شدن پاکت کمک می‌کند.

در برخی موارد جراحی پاکت ممکن است انجام شود که در آن برش‌های کوچکی در لثه ایجاد می‌شود تا بخشی از بافت لثه به عقب برگردد. این کار ریشه‌های دندان را در معرض دید قرار می‌دهد تا جرم گیری عمیق‌تر و روت پلنینگ* انجام شود. در شدیدترین موارد دندان‌ها ممکن است نیاز به کشیدن دندان و جایگزینی آن با ایمپلنت وجود داشته باشد که در بریتانیا حدود ۷۰۰۰ پوند هزینه به همراه دارد.

دکتر جوشی می‌گوید:”پریودنتیت قابل برگشت نیست، اما درمان موثر توسط دندانپزشک، رعایت خوب بهداشت دهان و دندان و ملاقات منظم با یک متخصص بهداشت می‌تواند آن را تحت کنترل نگه دارد”.

هیچ جایگزینی برای رعایت یک رویه خوب به منظور بهداشت دهان و دندان که برای جلوگیری از تجمع باکتری‌های مضر حیاتی است وجود ندارد. بررسی‌ها به طور مداوم نشان می‌دهند که یک سوم از ما صرفا یک بار در روز دندان‌های خود را مسواک می‌زنیم، اما کارشناسان معتقدند که دو بار مسواک در روز برای سلامت لثه امری ضروری است. هر بار با استفاده از یک خمیر دندان حاوی فلوراید دو دقیقه مسواک بزنید و در حالت ایده آل از یک مسواک برقی استفاده کنید که می‌تواند موثرتر از یک مسواک دستی در شکاف‌ها نفوذ کند.

بسیاری از افراد نمی‌دانند که تا چه اندازه اهمیت دارد که دندان‌های خود را از داخل دهان و نه صرفا از بیرون مسواک بزنند. هم چنین، استفاده از دهان شویه ضد عفونی کننده برای از بین بردن باکتری‌ها توصیه می‌شود. با این وجود، کارشناسان توصیه می‌کنند که استفاده از دهان شویه را بلافاصله پس از مسواک زدن انجام ندهید، زیرا ان کار باعث می‌شود فلوراید شسته شود.

یک بار در روز استفاده از نخ دندان نیز برای تمیز کردن نواحی که با مسواک نمی‌توان پاک کرد توصیه می‌شود. هم چنین، اگر حین مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن لثه‌های مان دچار خونریزی شدند این پیامی نیست که نشان دهد باید نواحی ملتهب را به حال خود رها کنیم بلکه در واقع باید پاکسازی آن مناطق را تشدید کنیم.

چه نوع مواد غذایی‌ای برای سلامت لثه مفید هستند؟
دکتر جوشی می‌گوید: “مجموعه زیادی از شواهد در حال ظهور وجود دارد که نشان می‌دهند مصرف سالم و متنوع درشت مغذی‌ها و ریز مغذی‌ها می‌تواند به حمایت از لثه‌های سالم کمک کند”.

همه ما می‌دانیم که قند زیاد برای دندان‌های ما مضر است، اما برای لثه‌ها نیز مضر است. او می‌افزاید: “رژیم‌های غذایی سرشار از قند و مواد غذایی فوق فرآوری شده التهاب زا هستند”.

در عوض، ما باید مواد غذایی ضد التهابی مانند رژیم مدیترانه ای، غلات کامل، میوه ها، سبزیجات، مواد غذایی دریایی و حبوبات را انتخاب کنیم که تحقیقات نشان می‌دهد التهاب مرتبط با بیماری لثه را کاهش می‌دهد.

او توصیه می‌کند مقدار زیادی ویتامین ث از طریق مصرف توت فرنگی، کلم پیچ و پرتقال برای تقویت کلاژن در لثه‌ها مصرف کنید. او می‌افزاید:”سطح پایین ویتامین د نیز با نرخ بالاتر احتمال ابتلا به بیماری لثه مرتبط است”. برای اکثر مردم بهترین راه برای اطمینان از دریافت کافی ویتامین د استفاده از مکمل است. تحقیقات نشان می‌دهند که لیکوپن موجود در میوه‌های قرمز مانند گوجه فرنگی نیز می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری لثه کمک کند.