فال گرفتن از آثار ادبی، از باورهای کهن این مرز و بوم است. در گذر زمان ساکنان این خاک به ادیبانی که گمان میبردند بهرهای از کلام حق دارند رجوع میشد. با این حال، اما در گذر زمان تنها تفال به حافظ در فرهنگ عامیانه ما باقی مانده است.
روشن از پرتو رویت نظری نیست که نیست
منت خاک درت بر بصری نیست که نیست
ناظر روی تو صاحب نظرانند آری
سر گیسوی تو در هیچ سری نیست که نیست
اشک غماز من ار سرخ برآمد چه عجب
خجل از کرده خود پرده دری نیست که نیست
تا به دامن ننشیند ز نسیمش گردی
سیل خیز از نظرم رهگذری نیست که نیست
تا دم از شام سر زلف تو هر جا نزنند
با صبا گفت و شنیدم سحری نیست که نیست
من از این طالع شوریده برنجم ور نی
بهرهمند از سر کویت دگری نیست که نیست
از حیای لب شیرین توای چشمه نوش
غرق آب و عرق اکنون شکری نیست که نیست
مصلحت نیست که از پرده برون افتد راز
ور نه در مجلس رندان خبری نیست که نیست
شیر در بادیه عشق تو روباه شود
آه از این راه که در وی خطری نیست که نیست
آب چشمم که بر او منت خاک در توست
زیر صد منت او خاک دری نیست که نیست
از وجودم قدری نام و نشان هست که هست
ور نه از ضعف در آن جا اثری نیست که نیست
غیر از این نکته که حافظ ز تو ناخشنود است
در سراپای وجودت هنری نیست که نیست
شرح لغت: مِنَّتْ: نیکی خویش را به رخ کسی کشیدن، توقع سپاس عطابخش از عطا یافته، قبول و سپاس و شکر احسان، مرهون احسان کسی بودن/ بصر: چشم/ ناظر: نگاه کننده/ صاحب نظر: عارف، افراد شاخص و خبره/ سِّرِ: راز، آنچه که غیر از صاحبان ادراک پی به آن نمیتوانند برد/ گیسو: زلف و در اصطلاح عرفا: حبلالمتین سالکان طریقت برای رسیدن به حقیقت از میان انبوه تیرگیهای اسرار خلقت است.
۱- او سخت دلبسته و عاشق و شیدا شده است، بطوری که تمام اوقات، اندیشه اش متوجه شما میباشد و این نیت در دل او جوانه زده که شما به او عنایت دارید، ولی شرم و حیا، مانع از آن است که تمام اسرار درون را بی پرده، عرضه کند.
۲- حضرت حافظ در بیت اول میفرماید:
* هر چشمی از فروغ چهره تو نورانی است و هیچ چشمی نیست که منت پذیر خاک کوی تو نباشد. مبارک باشد. همه شما را دوست دارند و به موفقیت شما علاقه دارند و چشم به راه اقدامات شما میباشند. پس واجب است که تلاش و کوشش خود را برای اجرای این نیت خالصانه و مجدانه کنی.
دل بستن به دنیا هیچ گاه عاقبت خوشی ندارد. اکنون به جای آن که شرمسار اعمال گذشته خود باشی به فکر آینده باش. از بخت و طالع خود شکوه نکن و بدان که دنیا به هیچ کس وفا نمیکند. حافظ اسرار خود باش و به فکر بهرههای معنوی از زندگی؛ و بدان که برای از نو شروع کردن هیچ گاه دیر نیست. از همین امروز تصمیم بگیر.