راه‌های برای مبارزه با یک بیماری مرموز

 پوکی استخوان وضعیتی است که در آن استخوان‌ها نازک، ضعیف و احتمال شکستگی آن‌ها بیشتر می‌شود. این بیماری شیوع بالایی دارد.

علت پوکی استخوان چیست؟

استخوان‌های ما، درست مانند سایر بافت‌های بدن، در طول زمان تغییر می‌کنند. در واقع، بدن به طور طبیعی استخوان‌های قدیمی و آسیب‌دیده را حذف و آنها را با سلول‌های جدید استخوانی جایگزین می‌کند. این فرآیند بازسازی استخوان نامیده می‌شود.

تا حدود ۳۰ سالگی، بدن تقریباً به همان سرعتی که بافت استخوانی قدیمی را حذف می‌کند، استخوان جدید می‌سازد. به عبارت دیگر، بازسازی استخوان متعادل است. بعد از ۳۰ تا ۴۰ سالگی، بازسازی استخوان ممکن است به تدریج نامتعادل شود و روند حذف سلول‌های استخوانی قدیمی سریع‌تر از جایگزینی آنها باشد. در نتیجه با افزایش سن تراکم ساختار، استحکام و کیفیت استخوان‌ها کاهش می‌یابد.

ضعیف شدن استخوان در سنین پایین‌تر هم در مردان و هم در زنان به دلایل مختلف از جمله تغذیه نامناسب و بی‌تحرکی می‌تواند رخ دهد؛ اما به طور کلی شیوع پوکی استخوان در زنان بیشتر از مردان است؛ زیرا: افت سطح استروژن در زنان در دوران یائسگی باعث از دست رفتن سریع سلول‌های استخوانی می‌شود.

زنان اغلب استخوان‌های کوچکتر و نازک‌تری نسبت به مردان دارند

زنان اغلب استخوان‌های کوچکتر و نازک‌تری نسبت به مردان دارند.در مردان معمولا ضعف استخوان در اواخر زندگی ایجاد می‌شود، زیرا کاهش سطح هورمون تستوسترون به تدریج و با افزایش سن اتفاق می‌افتد.

پریوش شیری، کارشناس بیماری‌های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ضمن گرامیداشت هفته ملی پوکی استخوان از برگزاری پویش پیشگیری از پوکی استخوان با شعار «استخوان‌های بهتری بسازیم» از 29 مهرماه تا پنجم آبان‌ماه خبر داد.

کارشناس بیماری‌های غیرواگیر معاونت بهداشت گفت: طبق برآوردها بیش از ۲۰۰ میلیون نفر در سراسر دنیا از بیماری پوکی استخوان رنج می‌برند.

پوکی استخوان با کاهش توده استخوانی و تحلیل رفتن بافت استخوان شناسایی می‌شود و باعث آسیب‌دیدگی استخوان و افزایش خطر شکستگی می‌شود

به گفته وی این پویش با توجه به اهمیت آموزش و آگاهی همگانی در زمینه پیشگیری و مدیریت پوکی استخوان برگزار می‌شود و شناسایی زودتر پوکی استخوان و آگاه سازی مردم نسبت به شناخت  عوامل خطر این بیماری از اهداف این پویش است.

این کارشناس خاطرنشان کرد: پوکی استخوان (استئوپروز) با کاهش توده استخوانی و تحلیل رفتن بافت استخوان شناسایی می‌شود و باعث آسیب‌دیدگی استخوان و افزایش خطر شکستگی می‌شود.

به گفته وی در افراد مبتلا به این بیماری حتی پس از یک زمین خوردن یا ضربه جزئی خطر شکستگی استخوان به  شدت افزایش می‌یابد.

شیری تاکید کرد: این بیماری هیچ علامت واضحی ندارد و بسیاری از مردم تا زمانی که دچار شکستگی نشدند از ابتلا به آن بی‌خبر هستند؛ بنابراین با توجه به شیوع گسترده و بی‌اطلاعی اغلب افراد از بیماری تا زمان بروز شکستگی، به آن همه‌گیری خاموش نیز می‌گویند.  

کارشناس بیماری‌های غیرواگیر معاونت بهداشت گفت: طبق برآوردها بیش از ۲۰۰ میلیون نفر در سراسر دنیا از بیماری پوکی استخوان رنج می‌برند.

به گفته وی بر اساس آمار بنیاد بین‌المللی پوکی استخوان، از هر سه زن بالای ۵۰ سال یک نفر و  از هر پنج مرد یک نفر در سراسر دنیا در طول زندگی خود شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان را تجربه خواهند کرد.

شیری با اشاره به اینکه پوکی استخوان منجر به کاهش کیفیت زندگی و بار مالی سنگین برای نظام‌ بهداشت و درمان کشورها می‌شود، گفت: شکستگی‌ها زندگی فرد را تغییر می‌دهند و باعث درد، ناتوانی و از دست دادن استقلال فرد می‌شوند.

وی افزود: به همین دلیل جلوگیری از پوکی استخوان و تشخیص به‌ موقع این بیماری قبل از شکستگی با درمان زودهنگام و بسیار مهم است.

عوامل موثر در پیشگیری از پوکی استخوان

به گفته شیری ورزش، تغذیه سالم، شیوه زندگی سالم، شناخت عوامل خطر و تشخیص و درمان به موقع پنج گام موثر برای پیشگیری از شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان هستند.

وی با اشاره به ارتباط بین فعالیت بدنی و سلامت استخوان در طول زندگی گفت: سیستم اسکلتی عضلانی  افراد به فعالیت بدنی و تحمل وزن به عنوان محرکی برای حفظ و ساخت استخوان و  جلوگیری از تحلیل رفتن عضلات حساس است.

کارشناس بیماری‌های غیرواگیر معاونت بهداشت تاکید کرد: همه افراد بر اساس شرایط بدنی و سن باید به طور منظم ورزش‌های تحمل وزن، تقویت عضلات و تمرینات تعادلی را انجام دهند. 

به گفته وی تمرینات هوازی تحمل وزن با شدت متوسط تا زیاد مانند پیاده‌روی سریع، پیاده‌روی، بالا رفتن از پله یا آهسته دویدن، تمرینات مقاومتی پیشرونده با شدت بالا مانند بالا بردن وزنه  و تمرینات با ضربه بالا مانند پرش یا طناب زدن برای حفظ توده استخوانی مفید هستند.

تغذیه صحیح  یکی از عوامل پیشگیری از پوکی استخوان

شیری از تغذیه صحیح به عنوان یکی دیگر از عوامل پیشگیری از پوکی استخوان نام برد و گفت: همه افراد باید اطمینان حاصل کنند که رژیم غذایی آنان متعادل و حاوی کلسیم، ویتامین D ،پروتیین  و املاح ضروری برای حفظ و سلامت استخوان‌ها است.

این کارشناس معاونت بهداشت با اشاره به نقش عوامل ژنتیکی در احتمال ابتلا به پوکی استخوان، گفت: شیوه  زندگی سالم  مانند رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی، پرهیز از استعمال دخانیات و نوشیدن الکل در کنار درمان دارویی برای کنترل بیماری نیز بر حفظ توده استخوانی و میزان از دست دادن استخوان در مراحل بعدی زندگی تأثیر زیادی دارند.

وی تاکید کرد: سبک زندگی سالم به افراد کمک می‌کند تا حدی از پیشرفت پوکی استخوان پیشگیری کنند، عضلات خود را تقویت کرده و استخوان‌های قوی داشته باشند و در نهایت  از سقوط و افتادن آنان پیشگیری شود.

شیری خاطرنشان کرد: همه افراد 60 سال به بالا برای انجام تست بررسی تعادل و پیشگیری از خطر سقوط می‌توانند به مراکز خدمات جامع سلامت مراجعه کنند و از خدمات آموزشی در این زمینه و دریافت مکمل‌های دوران سالمندی نیز بهره‌مند شوند.

روز شمار هفته پوکی استخوان امسال به شرح زیر است:

شنبه 29 مهر: تغذیه و ساختن استخوان‌های بهتر

یکشنبه30مهر: فعالیت بدنی و ساختن استخوان های بهتر

دوشنبه 1آبان: نور آفتاب و ساختن استخوان های بهتر

سه شنبه2آبان: پرهیز از مصرف دخانیات و ساختن استخوان های بهتر

چهارشنبه3آبان: پوکی استخوان و تشخیص به موقع

پنجشنبه4آبان: پوکی استخوان و شروع به موقع درمان

جمعه 5 آبان: پوکی استخوان و پیشگیری از سقوط و شکستگی است.